Neft asosida olinadigan smolalardan lak va emal olish jarayonlarining muqobil sharoitlarini

2-Rasm. Rektifikasiya qurilmasining umumiy kо„rinishi. 
Neft haydalganda, asosan, uch xil fraksiyaga ajratiladi: 
1. 150° gacha - gazolin ya‘ni benzinlar. 
2. 150° dan 300° gacha- kerosin. 
3. 300° dan yuqori - neft qoldig‘i, ya‘ni qoramoy (mazut). 
Ajratib olingan uchala fraksiyaning har biri qaytadan haydaladi va turli xil 
mahsulotlar olinadi. Neft rektifikatlash qurilmasida haydaladi. 
Rektifikatlash qurilmasi, asosan, uch xil qurilmadan tashkil toptan bо‗lib, 
birinchi qurilma kub (1) deyiladi. Haydalayotgan modda aralashmasi kubda 
to‘planib ikkinchi qurilmaga, ya‘ni rektifikatsion kolonnaga (2) о‗tadi. Aralshma 
rektifikatsion kolonnada fraksiyalarga ajraladi va alohida fraksiyalar sovitish 
qurilmasida (3) kondensatlanadi (suyuqlikka aylanadi). 
Benzinlar fraksiyasi. Bu fraksiya molekulasida uglerod atomlarining soni 
5 dan 9 gacha bо‗ladigan yengil utlevodorodlardan iborat bо‗lib, ulardan 
quyidagi mahsulotlar olinadi [27-29]. 
- Yengil benzin-gazolin yoki petroley efiri. Qaynash harorati 40-70
0
C, 
solishtirma massasi 0,64-0,66 g/sm
3
. Petroley efiri asosan, erituvchi sifatida 
ishlatiladi. 
- O‘rtacha benzin (haqiqiy benzin). Qaynash harorati 70-120°C; zichligi 
0,70g/sm
3
Benzin fraksiyasi texnikaning qaysi sohasida ishlatilishiga kо‗ra 

---

25 
aviatsion, avtomobil benzini va hokazolarga bо‗linadi. Texnikada о‗rta benzin 
fraksiyasi, asosan, ichki yonuvchi dvigatellarida yonilg‗i sifatida ishlatiladi. 
Ogir benzin yoki boshqacha aytganda ligroin. Qaynash harorati 120-140 
°C; solishtirma massasi 0,73-0,77 g/sm
3
. Bu fraksiya dizel dvigatellari uchun 
yonilg‗i sifatida ishlatiladi. 
Kerosin fraksiyasi. Bu fraksiyani tashkil qilgan uglevodorodlar 
molekulasida uglerod atomlarining soni 9 dan 16 gacha bo‘ladi. Kerosin 
fraksiyasi maxsus usullar bilan tozalangach, traktor dvigatellarida va uy-
ruzgorda yonilg‘i sifatida ishlatiladi.