Nima chunmadm

Ismoil G’aspirali Bey (1851-1914)

JADID MAKTABI HOVLISI

Savdo munosabatlarining rivojlanishi natijasida ko’plab davlat muassasalari xodimlariga va maktab o’qituvchilariga talab oshdi. Jadidchilik tez orada butun O’rta Osiyo hududida keng islohotchilik harakatiga aylandi. U dastavval madaniy-ma’rifiy harakat sifatida rivojlandi va lining bosh maqsadi xalqmng madaniy saviyasini yuksaltirish yo’llaridan biri bo’lgan ma’rifatchilik edi. Ma’rifatchilik XVIII-XIX asrlarda yuzaga kelgan, bashariyat boshiga tushadigan ofatning haqiqiy sabablari jaholat, madaniyatsizlik va diniy mutaassiblik deb hisoblaydigan e’tiqodga asoslangan g’oyaviy oqimdir.

• Savdo munosabatlarining rivojlanishi natijasida ko’plab davlat muassasalari xodimlariga va maktab o’qituvchilariga talab oshdi. Jadidchilik tez orada butun O’rta Osiyo hududida keng islohotchilik harakatiga aylandi. U dastavval madaniy-ma’rifiy harakat sifatida rivojlandi va lining bosh maqsadi xalqmng madaniy saviyasini yuksaltirish yo’llaridan biri bo’lgan ma’rifatchilik edi. Ma’rifatchilik XVIII-XIX asrlarda yuzaga kelgan, bashariyat boshiga tushadigan ofatning haqiqiy sabablari jaholat, madaniyatsizlik va diniy mutaassiblik deb hisoblaydigan e’tiqodga asoslangan g’oyaviy oqimdir.

Ma’rifatparvarlar inson erkinligi va fuqarolik huquqlari uchun kurashganlar. Fransiyada Volter, Sh.Monteskye, J.J.Russo, Angliyada J. Lokk, J. Kollinz va boshqalar taniqli ma’rifatparvarlar hisoblanar edi.

• Ma’rifatparvarlar inson erkinligi va fuqarolik huquqlari uchun kurashganlar. Fransiyada Volter, Sh.Monteskye, J.J.Russo, Angliyada J. Lokk, J. Kollinz va boshqalar taniqli ma’rifatparvarlar hisoblanar edi.
• Umuman olganda axloq me’yorlarini takomillashtirish, taraqqiy etgan hayot uchun kurash, xalq hayotini yaxshilashga intilish jadidlarni birlashtirdi.
• O’rta Osiyo jadidlari A.Navoiy, Bedil va Mashrab singari fan va madaniyat arboblarining boy g’oyaviy merosining davomchilari edi. Ahmad Donish xalq maorifmi mamlakatning taraqqiyparvar kuchlari harakatining asosi, deb bildi.