- Fizik va kimyoviy xossalari
- Nitroparafinlarning quyi gomologlari rangsiz, suyuqlik bo‘lib, xushbo’y, spirt va efir bilan yaxshi aralashadi. Ular elektr tokini o’tkazmaydi, suvda yomon eriydi. Birlamchi va ikkilamchi nitrobirikmalar sekinlik bilan o’yuvchi ishqorlar eritmasida eriydi va ishqorni neytrallaydi. Birlamchi va ikkilamchi nitrobirikmalar molekulasidagi nitrogruppa bilan birikkan uglerod atomidagi vodorod atomi metallarga almashina oladi:
- CH3 — CH2 — NO2 + C2H5Na CH —CH(Na)NO2 + C2H6
Bunda tushgan kristall cho’kma — metall hosila suvda oson eriydi va yaxshi dissotsilanadi va lakmus bilan tekshirilganda neytral reaksiya beradi, ya’ni ular kuchli kislotalaming tuzlaridir. - Bunda tushgan kristall cho’kma — metall hosila suvda oson eriydi va yaxshi dissotsilanadi va lakmus bilan tekshirilganda neytral reaksiya beradi, ya’ni ular kuchli kislotalaming tuzlaridir.
- Nitrobirikmalar qaytarilganda aminlar hosil bo’ladi:
- C2H—NO2+3H2 C2H5—NH2 + 2H2O
- Nitrit kislota efirlari qaytarilganda esa spirt, ammiak va suv hosil bo‘ladi:
- С2H5—О—NO2 + ЗH2 С2H5—OH + NH3 + H2O
- Nitrobirkmalarning ayrim vakillari
- Nitrometan CH3NO₂ rangsiz oquvchan suyuqlik, suyuq.T. -28.5°C, qayn.T. 101.2°C, d = 1.138 suvda kam eriydi, parafinlardan tashqari organik erituvchilarda eriydi. Yongin va portlash xavfi bor. U propanni gaz fazada konsentrlangan nitrat kislota bilan destruktiv nitrolash (400 – 450 C) usulida olinadi. Yog’lar va mumlar erituvchisi, aromatik uglevodorodlar ekstragenti sifatida ishlatiladi. Suyuq raketa yoqilg’ilarining oksidlovchisi, xlorpikrin va nitrospirtlar olishda dastlabki modda hisoblanadi. Uni xlorlab trixlornitrometan (xlorpikrin, CCl3NO2) olish mumkin. Xlorpikrin don omborlarida kemiruvchilarga qarshi vosita sifatida ishlatiladi.
Nitroetan C₂H5NO₂ – suyuqlik, qayn. T. 114°C, gidroksilamin olishda ishlatiladi. Trinitrometan CH(NO2)3 suv va organik erituvchilar bilan aralashadigan suyuqlik, suyuq.T. 25°C, qayn.T. 46°C, d = 1.479 . Atsetilenni Hg(NO3)2 katalizatorligida nitrat kislota bilan nitrolab olinadi. Portlovchi moddalar ishlab chiqarishda, metallarga portlatish yo’li bilan tamg’a bosishda qo’llaniladi. - Nitroetan C₂H5NO₂ – suyuqlik, qayn. T. 114°C, gidroksilamin olishda ishlatiladi. Trinitrometan CH(NO2)3 suv va organik erituvchilar bilan aralashadigan suyuqlik, suyuq.T. 25°C, qayn.T. 46°C, d = 1.479 . Atsetilenni Hg(NO3)2 katalizatorligida nitrat kislota bilan nitrolab olinadi. Portlovchi moddalar ishlab chiqarishda, metallarga portlatish yo’li bilan tamg’a bosishda qo’llaniladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
