Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika u n IV e r sit e t t n. S. Gaipova, M. Z. Ismatullayeva, A. S. Axmetova

Maxsus detallar deb, m a’lum m ashina uch u n ishlab chiqarilgan 
detallarga aytiladi. M asalan: Podolsk m ashinasi u ch u n sh atun, 
krivoship, korom islo vax.k.
M ashinani xarakatga keltiruvchi asosiy mexanizmlariga quyidagilar 
kiradi:
1. Igna mexanizmi
2. M oki m exanizm i
3. Ip tortgich m exanizm i
4. Tishli reyka (gazlama surgich mexanizmi)

---

5. Tepki m exanizm i.
1) Ignaning vazifasi gazlam ani teshib o ‘tib, o ‘zi bilan birga ustki 
ip n i olib o ‘tish va 
ign ap lastin asi ostida ustki ipdan xalqa hosil 
qilishdan iborat.
2) M okining vazifasi igna plastinasi ostida ignaning hosil qilgan 
xalqasini o ‘z tu m shug‘i bilan ilib olib kengaytirish v a n a y c h a ip i 
bilan chalishtirishdan iborat.
3) Ip tortgichninig vazifasi a w a lo ignani, so‘ng mokini ustki 
ip bilan ta ’m inlash, so‘ng igna xalqasini tortib chiqib, baxyani 
taranglashdan iborat.
4) Tishli reykaninig vazifasi gazlam ani bir baxyaga surishdan 
iborat.
5) Tepkining vazifasi gazlam ani bosib turishdan iborat.
3.6.Tikuv mashinasi ignalarining tuzilishi va sinflanishi
Igna tikuv m ashinasining asosiy ish boshqaruvchi 
qismi b o ‘lib, u yuqori navli p o ‘latdan tayyorlanadi 
va yaxshilab silliqlanadi. Tikuv m ashinasi ignasi 
murakkab tuzilishga ega (29 rasm). U kolba (1), steijen 
(2), va igna uchi (3) dan iborat.
Ignaning steijen qism ining bir tom onida uzun 
ariqchasi (4) va ikkinchi tom onidan kalta ariqchasi 
( 5 ) ,p a s tk i q is m id a
ip o 'tk a z ila d i g a n k o ‘zi 
(teshikchasi bor).
M ashina ignalarining turlari ju d a ko‘p, Rossiyada 
ishlab chiqariladigan ignalam ing 500 dan ortiq turi 
«Zinger» firm asining ignalarining bir necha ming turi mavjud.
Shakli iihatidan ignalar to ‘g ‘ri chiziqli va egilgan bo ‘ladi. T o ‘g ‘ri 
c h iz iq li ig n a la r m o k ili c h o k la r tik a d ig a n m a s h in a la rd a va 
yarim avtom atlarda q o ‘lIaniladi.
Egilgan ignalar yashirin bukm a chok tikadigan va b a ’zi yo‘rmash 
m ashinalarida ishlatiladi.
Barcha ignalar sterjeni shakli va igna uchi charxlanishiga qarab 
tip larg aajratilad i.T o q nom erlar (1,3,5 vah.k.z) uchi konussim on 
charxlangan ignalarga beriladi.
29-rasm

---

Uchlari maxsus charxlangan (ovalsimon, kvadrat, rom b va boshqa 
shakllarda) ignalar juft nom erlar bilan belgilanadi.
Ignalami ulam ing uzunligi, diametri va kolba qismining uzunligiga 
qarab guaihlarga ajratiladi, 60 dan 100 chi nom erga qadar ignalar 5 
ga teng interval bilan raqam lanadi. M asalan: 80, 85, 90, 95, 100. 
U ndan keyin 10 ga teng interval bilan raqam lanadi. 100, 110, 120, 
130 va hokazo 300 gacha. Bu raqam lar ignaning diam etrini bildiradi, 
va m illim etrning yuzdan bir bo'lagi bilan ifodalanadi, masalan 100 
nomerli ignaning diametri 1mm. Igna ko‘zining dimetri o ‘tkaziladigan 
ip diam etridan kattaroq b o ‘lishi kerak.Ignagazlam aturi, qalinligiga 
qarab tanianadi.