Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti fizika-matematika fakulteti

 

 

1.2§ .Tafakkur metodlari, operatsiyalari 

 

  

Fikrlash jarayonida inson atrof-olamni o‗ziga xos aqliy operatsiyalar 

vositasida o‗rganadi 

Tafakkur operatsiyalari-qiyoslash ,tahlil, sintez, abstraklashtirish, 

umumlashtirish, konkretlashtirish, tasniflash, tizimlash kabilarni o‘zida 

mujassamlashtiradi.  

Analiz – bu yaxlitlikni fikran qismlarga yoki yaxlitlikni tomonlar, harakatlar, 

munosabatlarga ajratish.  Stolni, masalan, qopqog‗i, tirgaklari, g‗aladonlari va 

---

13 

 

boshqalarga bo‗lish mumkin. Fikrlash jarayoni bevosita  nutqiy faoliyatga 

kiritilganida analiz amaliy, va nazariy holatda aqliy bo‗ladi.

 

Sintez – bu qismlar, xossalar, harakatlarni fikran yaxlitlikka 

birlashtirish. Xuddi shunday, o‗quvchi biror mavzuni o‗rganishda matnning 

hammasini o‗qib chiqadi, so‗ngra esa alohida ma‘noga ega bo‗lgan qismlarni 

ajratadi, ya‘ni matnni tahlil qiladi. Keyin eslab qolish uchun reja tuzadi – bu sintez 

operatsiyasi bo‗ladi.