Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti magistratura bo

3.2-§. Tajriba – sinov ishlarining natijalari va uning samaradorligini matematik statistik metodlar asosida aniqlash
Nazorat guruhlarida darslar an’anaviy usulda, tajriba guruhida esa darslar biz taklif qilgan metodika asosida olib borildi. Tajriba va nazorat guruhlaridagi dars mavzulari bir xil, faqat o‘qitish metodikasi bo‘yicha bir-biridan farq qildi. Dastlabki sinovlar har ikkala guruhda ham darslarni an’anaviy usulda o‘qitish asosida o‘tkazildi. Solishtirishlar shuni ko‘rsatdiki, ularning bilim darajalari deyarli, bir xil ekan. Dastlabki natijalarni 3.1-quyidagi jadvalda keltiramiz.

3.1-jadval

	Tajriba guruhi		Nazorat guruhi
№	Baholar (X )	O‘quvchi soni (A )	Baholar(Y )	O‘quvchi soni (B )
1	2	3	2	3
2	3	15	3	16
3	4	13	4	13
4	5	7	5	4
	n=38		n=36

Jadvaldan ko‘rinadiki, nazorat guruhida 14 nafar o‘quvchi 4 ball olgan bo‘lsa, tajriba guruhida esa 13 nafar o‘quvchi shunday ball olgan. nazorat guruhida 5 nafar o‘quvchi 5 ball olgan bo‘lsa, tajriba guruhida esa 7 nafar o‘quvchi shunday ball olgan.

Natijalarni statistik tahlil qilish uchun birinchi kriteriy bo‘yicha quyidagi gipotezani tekshiramiz:
N₀: O‘quvchilarni nazorat va sinov guruhlariga taqsimlash matematikani o‘zlashtirishiga ko‘ra o‘qitilgandan so‘ng bir-biridan farq qilishiga qarab o‘tkaziladi.
3.2-jadval

	Tajriba guruhi		Nazorat guruhi
№	Ballar (X )	O‘quvchi soni (A )	Ballar(Y )	O‘quvchi soni (B )
1	2	0	2	1
2	3	12	3	16
3	4	14	4	12
4	5	12	5	7
	n=38		n=36

Tajriba-sinov ishlari natijalariga matematik statistika
jihatidan ishlov berish va uning natijalari
Pedagogik tadqiqotlarda taklif etilayotgan metodikaning samaradorligi tajriba va nazorat guruhlariga biriktirilgan tajriba-sinovda qatnashayotgan talabalar tomonidan tajriba-sinov ishlarining tajriba yakunida ko‘rsatilgan ko‘rsatkichlarni o‘zaro qiyoslash asosida yakuniy xulosaga kelinadi.
Tajriba va nazorat guruhlaridan olingan pedagogik tajriba natijalari statistik qayta ishlandi. Umumuiy o‘rta ta’lim maktablari 7-9 sinf algebra fanini axborotlar bilan ishlash kompetensiyasiga tayanib o‘qitishning samaradorligini 3.3-jadvaldagi ko‘rsatkichlar tasdiqlaydi.
3.3-jadval
Tanlangan Parkent tumani 36 -umumta’lim maktabda o‘tkazilgan tajriba-sinov ishlari tahlilining umumiy natijasi

	Tajriba guruhi NT = 38				Nazorat guruhi NH =36
Baho qiymati	5	4	3	2		5	4	3	2
Mos baholar soni	12	14	12	0		7	12	16	1
Baholarning o‘rta arifmetik qiymati	X^*T=4				X^*N=3,68
Samaradorlik koeffitsienti	η=X^*T/X^*N=1,08

Tajriba va nazorat guruhidagi o‘zlashtirish darajasining diagrammasi quyidagicha (3.1-rasm).

3.1-rasm. Tajriba va nazorat guruhlaridagi o‘zlashtirish darajasi
Tadqiqot natijalarini qayta tahlil etishga oid aksariyat matematik-statistik metodlarda ilgari surilayotgan g‘oyaga ko‘ra qayta tahlil aynan tajriba va nazorat guruhlari tajriba-sinovda qatnashayotgan o‘quvchilarning tajriba yakunida qo‘lga kiritgan ko‘rsatkichlari o‘rtasidagi farqqa ko‘ra tadqiqot samaradorligiga baho beriladi.
Tajriba natijalari matematik statistika usullaridan biri, ya’ni Styudent metodi asosida qayta ishlandi.
− tajriba va nazorat guruhlarida tajriba-sinov o‘tkazilgandan so‘ng o‘quvchilarning o‘quv mashg‘ulotida axborotlar bilan ishlash kompetensiyalari ko‘nikmalarining shakllanishi va bilim darajalarida katta o‘zgarish sezilmagan holda gipoteza qabul qilinadi.
− tajriba va nazorat guruhlarida tajriba-sinov o‘tkazilgandan so‘ng o‘quvchilarning o‘quv mashg‘ulotida axborotlar bilan ishlash kompetensiyalari ko‘nikmalarining shakllanishi va bilim darajalarida sezilarli o‘zgarishlar kuzatilsa gipoteza qabul qilinadi.
Ana shu maqsadda Styudent metodi g‘oyasiga muvofiq tajriba va nazorat guruhlari o‘quvchilarining yakuniy ko‘rsatkichlari o‘zaro qiyoslanadi.
Bizning ishimiz samaradorligi haqidagi farazimiz, ya’ni N₁ gipotezadan ikkita bosh to‘plam matematik kutilishlarining ustma-ust tushishi haqidagi tekshirish sxemasi yordamida o‘tkazildi.
Bundan N₀ gipoteza quyidagi: tajriba va nazorat bosh to‘plamlar baholarining matematik kutilishlari ustma-ust tushsin m_t = n_n , metodik yangilik ishning samaradorligini oshirmaydi.
Aytaylik, X va U mos ravishda tajriba va nazorat guruhlaridagi anketa savollari uchun berilgan javoblarning o‘rtacha natijalarni ifodalasin. Ular turlicha bo‘lsin. Agar α = 0,05 qiymatdorlik darajasi olinsa, bu farq N₀ gipotezani, m_t = n_n ni rad etadimi?
ni tuzamiz.
Bunga barcha miqdorlarni 3.2-jadvaldan olamiz.
Tajriba guruhlari uchun.
O‘rtacha qiymat:
O‘rtacha kvadrat qiymati:

O‘rtacha qiymat kvadrati:
Dispersiya:
Miqdor: