«NO’KİS» O’zbekstan respublikasi joqari ha’m orta arnawli biLİmlendiRİw miNİstrliGİ

SANOAT KORXONALARİNİ ShOMOLLATİSh 

 

ShAMOLLATİSh TURLARİ 

 

Umumiy shamollatish. Sanoat korxonalari ishlab chiqarish binolarida ajralib chiqaёtgan Har xil 

zararli moddalarni shamol ywnalishtirish vositasi bilan birgalikda chiqarib yuborishning  imkoniyati  

bwlmasa,  ёki ajralib  chiqaёtgan  moddalar texnologik jaraёnning Hamma uchastkalaridan ajralib 

chiqaёtgan bwlsa,unda yakka tartibdagi shamollatish vositalarini qwllash imkoniyati ywqoladi. Ana 

unday Hollarda umumiy shamollatish usulidan foydalaniladi. Umumiy shamollatish vositasini  

zararli  moddalar  ёki issiqlik eng kwp ajralib chiqaёtgan zonaga wrnatish kerak. 

İshlab chiqarish  zonalarida yig’ilgan Havodagi zararli moddalar shaxta va fonarlar,shuningdek 

Havo almashtirish maqsadida wrnatilgan Havo  qabul  qilish  vositalari  orqali chiqarib yuborilishi 

mumkin.  Sof Havoni esa yuqorida kwrsatib  wtilgan  vositalarning biri ёrdamida amalga oshirish 

mumkin. Qanday ywl bilan xonaga sof Havo berish va zararli moddalar yig’ilgan Havoni  chiqarib  

yuborish usullari, zararli moddaning  xona  bwylab  tarqalish  xususiyatiga bog’liq bwladi. 

Masalan,agar tsexda kwplab issiqlik ajralib chiqishi mumkin  bwlgan  mashina va mexanizmlar 

wrnatilgan bwlsa, ularning tsexda joylashish Holatiga asosan shamollatish usulari belgilanadi. 

Bundan tashqari Har xil zararli faktorlarga ega bwlgan jiHozlarni tsex bwylab joylashtirish Ham 

katta aHamiyatga ega. 

Shuning uchun  Ham sanoat korxonalari loyiHalanaёtgan vaqtda iqlim sharoitini, quёsh 

nurlarining tushish Holatlari va tsexdagi jiHozlarni twg’ri  joylashtirish  masalalari  qoniqarli Hal 

qilingan bwlsa, shamollatish vositalarini wrnatish Ham shunchalik osonlashadi. 

Shamollatish vositalarini  wrnatishda, shamollatish  sxemasining iqtisodiy kamxarj bwlishi bilan 

birga, iloji boricha kam metall sarf qilinadiganini tanlash zarur. 

İssiqlik ajralib chiqadigan xonalarda Havo almashtirishni  taminlash. Sanoat  korxonalari  

xonalarida ajralib chiqadigan zararli omil faqat issiqlik  bwlsa,unda  Hisoblab  almashtiriladigan  

Havo miqdori quyidagi formula bilan aniqlanadi. 

 

G

1

 = 

)

(

24

,

0

o

х

орт

t

t

Q

−

 

 

Bu erda G

1

 - chiqarilib tashlanishi kerak bwlgan Havo miqdori, kg s; 

Q

ort

 - ortiqcha issiqlik miqdori. 

Ortiqcha issiqlik miqdori,xonada ajralaёtgan issiqlik miqdori orasidagi ayirmadan iborat bwladi. 

Bunda issiqlik balansini wrtacha issiq, sovuq va issiq davrga ayrim-ayrim Hisoblash tavsiya  qilinadi. 

İssiq sharoit uchun issiqlik balansini quyidagicha ёzish mumkin. 

 

t

T

 

> 10

o

C, Q

ort

 = 

∑ Q + Q

rad

 – (Q

1

 + Q

2

 + Q

3

 +Q

4

) 

 

Wrtacha va sovuq davr uchun 

 

t

T

 

> 10

o

C, Q

ort

 = 

∑ Q – (Q

1

 + Q

2

 + Q

3

 + Q

4 

+ Q

5 

+ Q

6

) 

 

Bunda 

∑ Q - xonadagi Hamma issiqlik manbalaridan ajralaёtgan  issiqlik miqdori, kkal  soat; 

Q

rad

 - quёsh nuri tasirida Hosil bwladigan issiqlik miqdori, kkal soat; 

Q

1

 - xonaga kiritilgan  materiallarning isishi uchun sarflanadigan issiqlik, kkal soat; 

Q

2

 - sovuq yuzalar bilan yutiladigan issiqlik miqdori, kkal soat; 

Q

3

 - joylardagi  shamollatish vositalari orqali ywqotiladigan issiqlik miqdori, kkal soat; 

Q

4

 - devorlar orqali ywqotiladigan issiqlik miqdori, kkal  soat; 

 

19

Q

5

 - xonaga tirqishlardan kirgan Havoni isitishga sarflanadigan issiqlik, kkal soat. 

Yuqorida keltirilgan  formulada t

H

 - chiqarib yuborilaёtgan Havoninng temperaturasi Hisobga 

olingan.  Uni belgilash uchun  issiqlik ajralaёtgan jiHozlarning  satHini,xonaning balandligi va 

wrnatilgan jiHozlarning zichligini Hisobga olish kerak bwladi. 

İshchi zonasidagi  Havoni isitishga esa,Hamma ajralib chiqaёtgan  

Q

ort

 issiqlik sarflanmasdan balki isitish issiqliqligi Q

ii

 gina sarflanadi. Hisoblashlarda 

xatoliklarning oldini olish maqsadida quyidagi koeffitsiontni kiritamiz. 

m = 

орт

ии

Q

Q

; ёki m = 

o

x

o

ии

t

t

t

t

−

−

 

Bunda 

ии

t

-  ishchi  zonadagi Havoning issiqligi, 

o

S; t

o

 - oqim bilan berilaёtgan Havoning 

issiqligi, 

o

S; t

х

 - chiqarib yuborilaёtgan  Havoning issiqligi, 

o

S. 

Bu koeffitsient Havoning amaliy miqdorini bilgan Holda  chiqarilib yuborilaёtgan Havoning 

Haroratini aniqlash imkoniyatini tug’diradi. 

 

t

H

 = 

m

t

t

o

ии

−

 + t

o

 

Bazi bir xonaning balandligi 4 m dan ortiq bwlgan Holatlardan chiqarib yuborilaёtgan Havoning 

miqdori Harorat gradienti usuli bilan aniqlanishi mumkin. 

t

H

 = t

ii

 + 

Δ (H - 2) 

 

Bu erda 

Δ - xonaning Har metr balandligiga belgilangan Harorat gradmenti, 

o

S; N - xonaning 

polidan Havo chiqarib  yuborish  zonasigacha bwlgan balandligi, m. 

Hisoblangan almashtiriladigan Havo miqdori yuqorida  belgilangan Havo  almashtirish  

koeffitsientini qwshib Hisoblanganda quyidagi Holga keladi. 

G = 

)

(

24

,

0

o

ии

орт

t

t

mQ

−

   (I) 

 

Agar binoning bazi uchastkalarida maHalliy shamollatish sisitemalari wrnatilgan bwlsa,unda 

 

 

G = 

)

(

24

,

0

4

o

ии

орт

t

t

Q

mQ

−

−

 + G

4

    (II) 

 

Bu erda Q

4

 - maHalliy shamollatish vositalari ёrdamida chiqarib  yuboriladigan issiqlik 

miqdori,kkal soat; G

4

 - maHalliy shamollatish vositalari ёrdamida chiqarib yuborilaёtgan Havo 

miqdori, kg/soat. 

MaHalliy shamollatish natijasida chiqarilib yuborilaёtgan issiqlik miqdori quyidagicha 

aniqlanadi. 

 

Q

4

 = 0,24 (t

ii

 - t

o

)G

4       

(3) 

 

   (3) ni (2)ga qwysak 

 

20

 

G = 

)

(

24

,

0

o

ии

орт

t

t

mQ

−

 + (1 - m) G

4

 

 

Agar koeffitsient m ni yuqorida keltirilgan qiymat bilan almashtirsak 

 

G = 

)

(

24

,

0

4

o

ии

орт

t

t

Q

mQ

−

−

 + G

4

 

 

Xonalarga barilaёtgan umumiy shamollatish samaradorligini Havo almashtirish jarajasini 

belgilovchi koeffitsient orqali ifodalanadi  

 

K = 

V

L

 

 

bunda K - Havo almashtirish darajasini belgilovchi koeffitsient; 

L - ventilyator  ёrdamida xonaga yuborilaёtgan ёki xonadan swrib olinaёtgan Havo miqdori,m

3

 

soat; V - xonaning Hajmi, m

3

. 

Bu birlik  bir soat davomida xona ichidagi Havo necha marta yangilanaёtganini kwrsatadi. 

TABİY ShAMOLLATİSh 

 

Tabiy shamollatish tashqaridan bino ichiga kirgan sovuq Havo bino ichidagi issiqlik Hisobiga 

issiqlik qabul qilib,isigandan keyin Hajmi kengayganligi sababli engillashib binoning yuqori 

tomonlariga qarab Harakatlanadi va agar biz binoning yuqori  qismida  Havoning chiqib ketishi 

uchun truba ёki tirqishlar Hosil qilsak unda biz Havoni tashqariga chiqarib yuborish imkoniyatiga 

ega bwlamiz.  Biz  jaraёn Har qanday  sanoat  korxonasi binosida,shuningdek Har qanday 

binoda,ayniqsa,sovuq faslda uzluksiz davom etadi va bu Hodisani aeratsiya deb yuritiladi. 

Mashinasozlik sanoati korxonalarida,ayniqsa,kwp miqdorda  issiqlik ajralishi bilan kechadigan 

jaraёnlarda tabiiy shamollatishning aHamiyati niHoyatda katta bwladi.  Chunki bu tsexlarda 

almashtiriladigan Havoning miqdori juda katta bwlganligi sababli mexanik shamollatishga juda katta 

mablag’ sarflashga twg’ri  keladi.  Bunday  issiq tsexlarda ajralib  chiqaёtgan issiqlikni tabiiy 

shamollatish ywli bilan chiqarib yuborish anchagina  iqtisodiy  samara  berishini  Hisobga olish 

kerak. 

Bunda asosiy etiborni Havoni  kirish  ywnalishlari  va  chiqish joylarini taminlash katta rol 

wynaydi.  Malumki issiq Havo yuqoriga qarab kwtariladi,sovuq Havo esa pastga ywnaladi. Shuning 

uchun kwp miqdorda  issiqlik ajralib chiquvchi tsexlarda sovuq Havoni poldan 4m balandlikdan 

berish maqsadga muvofiq Hisoblanadi. Sovuq Havo pastga  qarab  ywnalishi  borasida  issiq  Havo  

bilan aralashadi,isiydi va vujudga kelgan tabiiy oqimlar Harakatiga qwshilib uzluksiz Harakat  Hosil 

qiladi.  Bu uzluksiz Harakat davomida oqimlarga yangidan-yangi miqdorlar qwshilishi natijasida  

yuqori  twsiqlar tomon ywnaladi  va bir qismi tabiiy shamollatish tirqishlaridan tashqariga chiqib 

ketadi,bir qismi esa sovib yana pastga qarab ywnaladi va bu bilan Havoning xona ichidagi aylanma 

Harakatini kuchaytirishga wz Hissasini qwshadi.  Shunday qilib binolarning ichida Havo 

Harakatining tutash oqimlari vujudga keladi. Agar tashqarida Havo niHoyatda issiq bwlsa, (30-40 

o

S 

atrofida) tabiiy shamollatish eHtiёji oshadi. 

Tabiiy shamollatishni Hisoblash,asosan,malum isish Hisobiga engillashib,binoning yuqori  

qisimlarida yig’ilgan ortiqcha bosimni, biron-bir Havo chiqarib yuborish joyidan chiqarib  

yuborishga  mwljallangan. Faraz  qilaylik  malum kwndalang kesimga ega bwlgan tsexni umumiy 

Havo bosimi  asosida  belgilab  olasak, malum balandlikka kwtarilgan Havo isib,xona Haroratiga 

tenglashgan chizig’ini 0-deb faraz qilaylik.  Shu 0 chiziqdan yuqori tomonda bosim ortiqcha 

bwlib,past  tomonda  birmuncha kam bwlishini isbotsiz tushiniladi.  

Hosil bwlgan ortiqcha bosimi balandlik Hisobiga bwlganligidan uni quytdagicha ichodalash 

mumkin: 

 

21

Δ R =H(γ

m

-

γ

u

), 

bunda N-quyi Havo kirish joyi bilan yuqoridagi Havo chiqish joyi orasidagi balandlik; 

γ

m

 - tashqaridagi Havoning zichligi,kg m

3 

 

γ

u

  - ichkaridagi Havoning zichligi,kg m

3

; 

Bundan tashqari tabiiy Havo almashish shamol tasirida Ham bwlishi mumkin.   Agar   binoga   

shamol   urilaёtgan   tomondagi bosim shamol Hisobiga birmuncha ijobiy bwlsa,shamol  urmaёtgan 

tomonda bosim salbiy ywnalishda bwladi va buni quyidagicha ifodalash mumkin: 

 

Δ R = R

1

- R

2 

 

bunda R

1

-shamol urilaёtgan tomondagi bosim; 

R

2

-shamol urilmaёtgandagi tomondagi bosim. 

Agar binoga  Har ikkala bosim kuchi tabiiy shamollatish vazifasini bajarayapti deb Hisoblasak: 

Δ R =(γ

m

-

γ

u

) H + (R

1

- R

2

) 

Ortiqcha bosim miqdorini aniqlagandan keyin chiqarib  yuborilaёtgan Havo miqdorini Ham 

aniqlash mumkin: 

Q = 

μf 

P

q

Λ

2

 

     bunda 

μ - Havo miqdori koeffitsienti; 

     f - Havoni chiqarib yuboruvchi teshik kesim yuzasi; 

     Soddalashtirilgan Holda bu formula: 

Q = 4,04

P

Λ  

     kwrinishga ega bwladi. 

Agar chiqarib yuborilaёtgan Havo miqdori,kirib kelaёtgan Havo miqdoriga teng desak,unda biz 

kirib kelaёtgan va chiqib ketaёtgan Havo Harakat tezligini topishimiz mumkin: 

 

V = 

F

Q

 

 

bu erda F - Havo chiqib ketaёtgan tirqish kesim yuzasi. 

Chang tozalagichlarning turlari kwp.  Ularni qwllaganda asosan chang tozaluvchi  apparatning  

ekspluotatsiya  jnHatidan   qulayligiga,uning chang  tozalash darajasiga va uning arzon-qimmatligiga 

qarab tanlanadi. 

 

MAHALLİY ShAMOLLATİSh SİSTEMASİ 

 

MaHalliy shamollatish sistemalari zararli moddalarning ajralish chiqaёtgan joylarning wzida 

ishlab chiqarish zonasidagi Havogi aralashib ulgurmasdan ushlab qolish va chiqarib yuborishni 

taminlashi zarur. 

Gigiena nuqtai nazaridan maHalliy shamollatish zararli moddani ishchi nafas  olish  organlariga 

etib bormasligini ёki kamaygan miqdorda etib borishini taminlaydi. Bu shamollatish sistemasida 

atmosferaga chiqarib  yuborilaёtgan  Havodagi zararli moddalar oz Havoni chiqarish bilan 

shamollatishni engillashtiradi.  Kiritilaёtgan  Havoga ishlov berish  va  tozalash kerak bwlmaydi va 

bu iqtisodiy jiHatidan yaxshi natija beradi.  MaHalliy shamollatishning  turlari  juda  xilma-xil. 

Shulardan bazi birlari bilan tanishib wtamiz. 

Havo swruvchi shkaf asosan  ximiya  laboratoriyalarida ishlatiladi. Bu  shkafning  yuqori 

qismida engil gazlarni yig’ish uchun malum Hajm miqdorida kenglik qoldiriladi. 

Shkafning texnologik  eshikchasi oldidagi Havoning Harakati 0,5 m s,dan kam bwlmasligi 

kerak.  Agar ajralib chiqaёtgan gaz og’ir va zaHarli bwlsa,Havo  tezligi  0,7-I  m s miqdorda 

belgilanadi.  Bu shkafdan chiqarib yuborilaёtgan Havo miqdorini Hisoblab chiqish mumkin. 

 

L = 3600 V (F

ish 

+ F

q

)

α + V

T

 

 

 

22

Bunda L  - shkafdan swrib chiqarib yuborilaёtgan  Havo  miqdori,m

3 

soat. 

V - malum kesim yuzasidagi Havo tezligi,m s . 

F

ish 

 - xizmat eshikchasi yuzasi,m

2

. 

F

q

 - qwshimcha eshikcha va tirqishlar yuzasi, m

2

. 

α - Hisobga olish  mumkin bwlmagan zichlanmagan erlardan swrilishi mumkin bwlgan Havo 

Hisobiga olinadigan koeffitsient,odatda bu  koeffitsient I,I qabul qilinadi. 

 

ChANGLANGAN HAVONİ TOZALASh QURİLMALARİ 

ChANG TOZALASh KAMERALARİ 

 

Chang tozalash kameralari wz tuzilishi va ishlash usuli bilan eng sodda chang tozalash 

qurilmalari qatoriga kiradi.      Changlangan Havo tozalash kamerasiga Itruba orqali 2  kameraga 

yuboriladi .Kameraga yuborilaёtgan  Havo  malum miqdordagi tezlikka ega bwlganligi sababli(18-22 

m s ),Havoning  qarshiliksiz chiqib ketishini  kamaytirish  maqsadida  4  devor twsiq wrnatilgan. 

Changdan tozalangan Havo chiqib ketishi uchun 3 chiqarib yuborish trubasi wrnatilgan. 

Kamera ichiga changlangan Havo bilan  birgalikda  kirgan  chang zarrachasining 

soddalashtirilgan  Holatini uwrib chiqamiz.  Bu Holda chang zarrachasiga tasir qilib uni  

Harakatlantiradigan  kuchlardan biri,Havo Harakati  natijasida olingan enertsiya kuchi bwlib,bu 

zarrani gorizontal Holatda Harakatlantirishga intiluvchi.  Bundan tashqari chang  zarrachasiga  wz  

og’irlik kuchi tasiri,uni pastga qarab Harakatlanishga majbur qiladi. 

Bu kuchlarning umumiy tasir qiluvchi kuchi ularning vektorlari yig’indisidan Hosil bwlgan 

parallelogram diogonali ywnalishida  bwladi. 

Bu Holda zarraning Harakatlanish ywli aniqlash mumkin. 

 

 

  Gorizontal ywnalishda. 

L = V

v

 

τ 

     vertikal ywnalishda esa 

h = V

v

 

τ 

     bunda  l - kamera uzunligi,m; 

             h - kamera balandligi,m; 

             

τ - chang zarrasining kamerada bwlishi vaqti, s. 

     Bundan kelib chiqib  

τ = 

в

г

V

h

V

l =

 

ёki 

l = h 

в

г

V

V

 

İfodadan kwrinib  turibdiki,kameraning  uzunligi,boshqa Hamma sharoitlar taminlangan 

taqdirda  kameraning  balandligiga  bog’liq bwladi. Kamera  balandligi qancha kam bwlsa,uning 

bwyi shuncha qisqa bwladi. Bundan tashqari kamerada changning ushlanib qolishi Havo  Harakati 

tezligining kam bwlishi va chang zarralarining og’irroq bwlishi taqozo qiladi. 

Bundan tashqari  chang  kamerasiga  yuborilaёtgan Havo Harakati laminar Harakat bwlganda  

uning  samaradorligi  yuqoriroq  bwladi. Turbulent Harakatdagi Havo tarkibidagi changlar tartibsiz 

Havo ywnalishlarining wzgarishi natijasida,changlarning qwnishiga  ywl  qwymaydi va  Hattoki  

qwngan  changlarning kwtarilib Havo bilan chiqib ketishiga sababchi bwladi. 

Laminar Harakatni taminlash uchun chang kameralarining uzunligini oshirishga twg’ri keladi. 

Katta Hajmdagi  chang  kameralari  qurish imkoniyati cheklangan. Shuning uchun Ham bunday 

chang tozalash kameralarining sanoat  korxonalarida qurish istiqboli ywq. Buning yana bir sababi 

uning samaradorligi 20-30% atrofida bulib,bu juda past samaradorlik Hisoblanadi. 

 

 

23

MATOLİ FİLTRLAR 

 

Matoli filtrlarning ishlash printsiplarini changlangan Havoning mota orqali 

sizib wtkazishga asoslangan bwlib,Havodagi changlar mato tolalari tuklariga ilinib  

qoladi,Havo  esa  tozalanib,chiqarib yuboriladi. Matoli  filtrlarning  chang tozalash 

qobiliyati matoning qalin ёki yirik twqilganligiga uning tollari tarkibiga bog’liq. 

Masalan qalni  twqilgan junli matolarda changni ushlanib qolish imkoniyatini 

kwp va bunday matolarning  chang  tutish  samaradorligi juda yuqori bwlib 95-

99,9% ni tashqil qiladi. Lekin shuni Ham eslatib wtish kerak,bunday matoli 

filtrning Havo wtkazishga qirshiligi  niHoyatda katta bwlib,taxminan 1200-4000 n 

m

2

 ni tashqil qiladi (bunda 1200 birligini filtr ishga qwyilgan vaqtdagi qarshiligi va 

4000  n m

2

 esa, changga  twyingan  vaqtdagi  qarshiligi tushuniladi).  Bunday katta 

qarshilikni engish uchun  niHoyatda  kwp  energiya  sarflaydigan ventilyatorlardan 

foydalanishga twg’ri keladi. 

Shuning uchun sanoat kloxonalarida ishlatiladigan filtrlarning ishchi qismi  

bwlgan  matorlarni,siyrak twqilgan,ammo tukli turlari tanlanadi. Bunda biz filtr 

qarshiligini kamaytirishga erishamiz, shuning bilan  birga  sertuk  siyrak  twqilgan  

mato orqali wtaёtgan changlangan Havo wz ywnalishini bir necha marta 

wzgartiradi va changlar mato g’adir-budirliklari va tuklarida ushlanib qoladi. 

 

24

 

6, 7, 8, 9 – maruza 

 

SANOAT KORXONALARİNİ ЁRİTİSh 

ЁRUG’LİKNİNG ASOSİY TAVSİFLARİ VA WLChOV BİRLİKLARİ 

 

Ёrug’lik insonning Haёt faoliyatida va meHnat faoliyatida juda muHim rol wynaydi. Kwrish 

inson uchun asosiy malumot manbai Hisoblanadi. Umumiy olinadigan malumotning taxminan 90% 

kwz orqali olinadi. 

Shuning uchun Ham sanoat korxonalarini ratsional ёritish sifatli maHsulot ishlab-chiqarishni 

taminlash bilan birga ishlab-chiqarish sharoitini yaxshilaydi, ishchilarning charchashdan saqlaydi va 

ish unumdorligini oshiradi. Oqilona ёritilgan zonalarda ishlaёtgan ishchilarning kayfiyati yaxshi 

bwladi; shuningdek xavfsiz meHnat qilish sharoiti yaratiladi va buning natijasida baxtsiz Hodisalar 

keskin kamayadi. Bundan kwrinib turibdiki, sanoat korxonalarini ёritishga faqatgina gigienik talab 

qwyilmasdan, balki texnik-iqtisodiy talablar Ham qwyiladi. 

Elektromagnit spektrlarining twlqin uzunliklari 0,01 mkm dan 340 mkm gacha oralig’i 

spektrlarning optik jaraёni deb ataladi, bundan 0,01 dan 0,38 mkm i infraqizil nurlar, 0,38 dan 

0,77 mkm i kwrinadigan nurlar va 0,77 dan 340 mkm gacha bwlganlari esa ultra-binafsha nurlar 

deb aytiladi. 

Biz kwzimiz bilan binafsha rangdan to qizil ranggacha bwlgan ёrug’lik nurlarini sezamiz. 

Sanoat korxonalarini ёritishning mukammalligi sifat va son kwrsatkichlari bilan tavsiflanadi. 

Son kwrsatgichlariga nur oqimi, ёrug’lik kuchi, ёrqinlik, nur qaytarish koeffitsientlari, ёrug’lik 

kiradi. 

Nur oqimi f - nur energiyasining quvvati sifatida aniqlanadi va u inson kwziga tasir qilish sezgisi 

sifatida baHolanadi. Nur oqimining birligi sifatida lyumen (lm) qabul qilingan. 

Nur oqimi faqatgina fizik kwrsatgich bwlib qolmasdan, balki fiziologik kwrsatkich sifatida Ham 

aniqlanadi. Chunki uniig wlchov birliklari kwrish sezgisiga asoslangan. 

Hamma nur manbalari, shu jumladan ёritish asboblari Ham fazoga bir xilda nur sochmaydi, 

shuning uchun fazodagi nur oqimi zichligini aniqlovchi ёrug’lik kuchi I birligi kiritilgan. Wtadigan 

va tushadigan nur oqimi fazo ёki yuza bilan baHolanishi mumkin. Ёrug’lik manbai tarqataёtgan 

moddiy burchagi  ichida bir xil tarqalgan 1 lm nur oqimini chiqaruvchi nuqtali manba ёrug’lik 

kuchining wlchov birligi bwladi. 

 

dw

dF

I

=