«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

199 
Uchinchidan, erkin iqtisodiy hududlar faoliyati davomida ular faoliyatining 

tovar sanoat diversifikatsiyasi ro‗y beradi. Zamonaviy FTI yangi va yuqori

texnologiya ishlab chiqish bilan bog‗liq bo‗lgan ilmtalab ishlab chiqarish 
jamlangan erkin iqtisodiy hududlarni ilgor o‗rinlarga olib chiqadi.
Rivojlanayotgan davlatlar orasida Xitoyda maxsus iqtisodiy hududlar vujudga 
keldi. 80-yillarning boshlarida maxsus hududlarga birlashtirilgan kichik-kichik
hududlar bilan boshlagan Xitoy hukumati 90-yillarning boshlarida bunday 
hududlarni yuzlab kvadrat kilometrga yoydi. Mamlakatda va xorijda mashhur
bo‗lgan ―Shenchjen‖, ―Chjuxay‖, ―Syamen‖, ―Shantou‖, ―Xaynan‖dan tashqari 
mamlakatda texnik-iqtisodiy hududlar (yigirmadan ortiq) va yangi, yuqori
texnikani rivojlantirish hududlari – texnoparklar ham rivojlandi. Shanxaydagi 
―Pudun‖ iqtisodiy rivojlanish hududiga alohida rol ajratilgan. Bu loyihaga ko‗ra,
―Pudun‖ hududi bir necha o‗n yil mobaynida Shanxayni Osiyo-Tinch okeani 
mintaqasidagi yirik savdo va moliyaviy markazga aylantiradi.
Erkin iqtisodiy hududlar tashkil qilish Xitoy hukumati tomonidan 70-yillar 
oxirida e‘lon qilingan ―ochiq eshiklar‖ tashqi iqtisodiy siyosatning tashkiliy bir
qismi bo‗lib qoldi. Erkin iqtisodiy hududlar rivojlantirish modelini tanlashda Xitoy 
rahbariyati mamlakatning joriy ehtiyojlari va bunday hududlar tashkil qilishning
xorijiy tajribalarini e‘tiborga oldi. Singapur, Tayvan va AQSh tajribasi alohida 
e‘tibor bilan o‗rganildi. Erkin iqtisodiy hududlar tashkil qilishga tayoyrgarlik
davrida ular faoliyatining bir necha variantlari taklif qilindi. Natijada, eksportga, 
xorijiy kapitalni jalb qilishga, shuningdek, ishlab chiqarish texnologiyasini
yaxshilashga yo‗naltirilgan EIH tanlab olindi. Maxsus iqtisodiy hududlar ochiq 
eshiklar siyosatini amalga oshirgan holda, mamlakatning boshqa tumanlarini
bog‗lab turuvchi rolini o‗ynay boshladi. 
Xitoydagi maxsus iqtisodiy hududlar va boshqa imtiyozli investitsion
iqlimdagi tumanlar faoliyatining amaliyoti shubhasiz muvaffaqiyatga erishdi. 

---

---