«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

44 
ba‘zi zaruriy imkoniyatlarni hisobga olish lozim. Bu o‗rinda, harbiy geografiya 

mamlakatlarning harbiy-iqtisodiy salohiyatini ham o‗rganadi. Harbiy-iqtisodiy

salohiyat mamlakatlar iqtisodiy salohiyatining tarkibiy qismi bo‗lib, undan 
urushlar olib borishda foydalanish mumkin. Bir xil umumiy iqtisodiy imkoniyatli
mamlakatlardan qaysi birida harbiy munosabatlar kuchli bo‗lsa, o‗sha mamlakat 
katta harbiy-iqtisodiy salohiyatga ega bo‗ladi va undan yaxshi foydalaniladi.
Harbiy maqsadlarda iqtisodiy salohiyatdan foydalanish darajasi harbiy-siyosiy 
vaziyatni, urushning xarakterini, davlatning ijtimoiy-iqtisodiy tuzilmasini aniqlab
beradi. Harbiy geografiya davlatlar harbiy qudrati asoslarini tadqiq qilishda siyosiy 
geografiya va boshqa ijtimoiy fanlarning ma‘lumot va yo‗l-yo‗riqlaridan
foydalanadi. U jamiyat va davlat tuzilmalarining safarbarlik imkoniyatlarini o‗ziga 
xos baholashda va mamlakatlarning barcha resurslaridan mudofaa maqsadlarida
foydalanishda yuqoridagi fanlar ko‗rsatmalariga amal qiladi. 
Shuningdek, iqtisodiy geografiya fanining sobiq Ittifoqda rivojlanishi XX
asrning 20-yillarida butun mamlakatni elektrlashtirishga qaratilgan dasturning 
amalga oshirilishi bilan bog‗liq bo‗lgan. Bu reja iqtisodiyotni ko‗tarish nuqtai
nazaridan 
hududlardagi
mahalliy 
yoqilg‗i
resurslari 
asosida
yirik

elektrostansiyalarni qurish va ularning negizida metallurgiya, mashinasozlik,

kimyo sanoati tarmoqlarini shakllantirishga qaratilgan edi. Mazkur rejaning asosiy 
maqsadi, mamlakat hududlarida katta ahamiyatga ega bo‗lgan og‗ir sanoat
tarmoqlarini joylashtirish va rivojlantirish bo‗lib, buning natijasida, yirik transport 
magistral yo‗llarini tashkil etish ham e‘tiborga olingan.
Ushbu rejani amalga oshirish, o‗z navbatida, mamlakat hududlarining tabiiy 
resurslari va sharoitlarini, iqtisodiy geografik o‗rnini, aholi va mehnat resurslarini,
hududiy ixtisoslashish va boshqa imkoniyat va sharoitlarni majmuali o‗rganishni 
talab etadi. Oqibatda esa iqtisodiy geografik tadqiqotlarni olib borish zaruriyatini
yuzaga keltiradi. Iqtisodiy geografik tadqiqotlarning asosiy ilmiy yo‗nalishlarida, 

---

---