Nosirjon uluqov lobar abduhamidova zniitq macfaniyati taCqin va tafiCiCCari

Nazorat uchun savollar:
1. “Qobusnoma”da nutqning mazmun-mohiyati necha turga 
bo'linadi?
2. Kaykovus nutq odobiga qanday talablar qo' yadi?

---

3. Qaysi xususiyat notiqlik mahoratining belgisi liisoblanadi?
4. So'z (nutq)da mazmunni to 'g 'ri ifoda qilishga intilish deganda 
nima tushuniladi?
5. Nutq odobi qanday talablari nimalardan iborat ekan?
6. Asarda “xos so'z” va “omiy so'z” birliklari qanday m a’noda 
qo'llangan?
7. Kaykovus hazil va mazax so'zlardan foydalanish haqida qandy 
fikr bildiradi?
Mahmud az-Zamaxshariyning nutq madaniyati 
haqidagi qarashlari
Jahon fani va madaniyatiga salmoqli hissa qo'shgan ulug' alloma 
Abu-l-Qosim Mahmud az-Zamaxshariy boy ilmiy meros qoldirgan. 
Tilshunoslik, lug'atshunoslik, adabiyot, geografiya, axloqshunoslik, 
falsafa, hadis, fiqh va qiroat ilmiga oid asarlarining aksariyati bizgacha 
yetib kelgan.1
Olimning “Navobig' ul-kalim” yoki “Al-kalim an-navobig'” deb 
ataluvchi asari ham muhim ahamiyatga ega. Allomaning Makkada 
yashagan paytida yozilgan bu asar hikmatlar, nasihatlar majmuasi bo'lib, 
turli masalalami o'z ichiga oladi.
Asar o'zbek tiliga Ubaydulla Uvatov tomonidan tarjima qilingan va 
1992-yili “Nozik iboralar” nomi bilan nashr etilgan. Zamaxshariy-ning 
turli masalariga oid qarashlari, shu jumladan, so'zning xosiyati va 
nutqning mohiyati haqidagi qimmatli fikrlari ham asarda o'z aksini topgan.
Olim o'z tiliga egalik qilolmaydigan kishining imoni zaifligini 
ta ’kidlaydi: “Agar tilingning ortiqcha so'zlashiga ega bo'la olmasang, 
unda tizginingjilovini shaytonga topshirgan bo'lasan”}
Zamaxshariy tilni tiya olmaslik natijasida yuzaga keladigan holatlar, 
noxush vaziyatlar haqida: “Ко 'pincha til bilan yetkazilgan jarohat qiliq 
bilan yetkazilgan jarohatdan og'irroqdir", - deydi. (58-bet) Bu mulohaza 
xalqimizning “Tig'yarasi bitar, tilyarasi bitmas ” maqolini yodga soladi.
Боюрова И. Махмуд аз-Замахшарнйнинг суч к^ллаш ва нутк маданияти хакидаги 
Карашлари // Лингвист V (илмий мацолалар тел ам и ), - Тошкент: Akademnashr, 2013. - В.23.