Nosirjon Uluqov

Tilning tabiati
Izoh
1	Til vazifasiga ko‘ra
2	Til mohiyatiga ko‘ra
3	Til tuzilishiga ko‘ra

14-mashq. Quyidagi qiyosiy jadvalni to‘ldiring hamda xulosalaringizni dalillar bilan asoslang.

№	Belgining turlari	Vazifasi va xususiyatlari

15-mashq. Jadvalni to‘ldiring va lingvistik belgining boshqa belgilar bilan mushtarak hamda farqli jihatlarini izohlang.

Belgi va uning xususiyatlari	Lingvistik belgi va uning xususiyatlari

Til va nutq munosabati
(6-amaliy mashg‘ulot)
Reja

1. 
   Til va nutqning farqlanishi.
   
2. 
   Til va nutqning farqlashga oid nazariyalar, qarashlar.
   
3. 
   Til va nutq haqida umumiy tushuncha.
   
4. 
   Til va nutqning o‘zaro aloqador hamda farqli jihatlari.
   
5. 
   Til birliklari.
   
6. 
   Nutq birliklari.
   
7. 
   Nutqning turlari.
   

Nazorat uchun savollar:
1. Nutqiy faoliyat deganda nimani tushunasiz?
2. Nutqiy faoliyat qanday qismlardan iborat?
3. Til nima? Lison-chi?
4. Nutq deganda nimani tushunasiz?
5. Til birliklari nimalar?
6. Nutq birliklari nimalar?
7. Til va nutqning aloqadorlik jihatlari nimalardan iborat?
8. Til va nutqning farqli jihatlari nimalardan iborat?
9. Nutqning qanday turlari mavjud?
13-mashq. Til va nutq yuzasidan olgan bilimlaringizga tayangan holda quyidagi jadvalni to‘ldiring. Til va nutqning farqli xususiyatlarini tushuntiring.


Til va nutqning farqli xususiyatlari

Tilning xususiyatlari	Nutqning xususiyatlari

14-mashq. O‘zbekiston Respublikasi davlat madhiyasi matnini til va nutq doirasida birliklarga ajrating. Aniqlagan birliklarni qanday birliklar ekanligini tushuntiring.
15-mashq. Dalillar asosida til va lison terminlarini izohlang.
16-mashq. A.Qahhor hikoyalari asosida til birliklari va nutq birliklari munosabatini tahlil qiling.


Tilning ichki tuzilishi. Til sathlari
(7-amaliy mashg‘ulot)
Reja

1. 
   Tilning ichki tuzilishi.
   
2. 
   Tilning sistemaliligi.
   
3. 
   Sath haqida tushuncha.
   
4. 
   Tilning sathlari:
   

1. 
   fonologik sath;
   
2. 
   lug‘aviy sath;
   
3. 
   grammatik sath.
   

5. 
   Til sathi birliklari.
   

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Tilning ichki tuzilishi qanday?
   
2. 
   Sistema nima? Sistema qanday xususiyatlarga ega bo‘ladi?
   
3. 
   Til nima uchun sistema sanaladi?
   
4. 
   Sath deganda nimani tushunasiz?
   
5. 
   Til qanday sathlardan tuzilgan?
   
6. 
   Sathlar qanday birliklarni o‘z ichiga oladi?
   
7. 
   Tilning sathlari qanday munosabatda bo‘ladi?
   

17-mashq. “Tilning ichki tuzilishi” nomli chizma chizing. Chizma asosida tilning sistemalik tabiatini izohlang.


18-mashq. Darslik, o‘quv qo‘llanmalari va terminologik lug‘atlar asosida tilning ichki tuzilishiga oid quyidagi terminlarni izohlang.

№	Tilning ichki tuzilishiga doir birliklar	Izohi
1	Sistema
2	Til sathlari