Nosozliklarini baholash

Natijalar: G’ildirak shinalarining mumkin bo’lgan nuqsonlari sonini hisoblash 
(9,5-42 Ya-183, 13,6 R38 YaR-318, 15,5-38 Ya-166, 18,4/15-30 R-319).  
Maksimal chetga chiqish (xato) ΔS ning qiymatlari foiz hisobiga S ildiz o’rtacha kvadrat bir 
ulushi σ sifatida tashkil topgan omil qiymati r  shinalari turli raqamlar uchun n ning o’zgarishi 
bilan o’lchanadi (1-jadval).
1-jadval. 
O’lchov natijalari 
н / н 
n, dona 
ΔS, % 
п 
1 
25 
42,4 
1,4 
2 
50 
30,0 
1,3 
3 
75 
25,0 
1,25 
4 
100 
21,2 
1,2 
5 
200 
15,0 
1,15 
6 
300 
12,2 
1,12 
7 
400 
10,6 
1,11 
8 
500 
10,0 
1,10 
300 donadan iborat bo’lgan MTA g’ildirak shinalari ishlaganda, ishga qabul qilish 
T=0,10 mm ularning yeyilishi 1,5 mm gacha. Ishlayotgan tizimlar aniqlik maydoniga nisbatan 
egri chiziqning nosimmetrik holatini ta’minlaydigan holat uchun yaroqlit va yaroqsiz shinalar 
soni. O’lchov natijalariga ko’ra 75 dona, sinov shinalari, standart og’ishning empirik qiymati S = 
0,2 mm. Hajmiy taqsimoti Gauss qonuniga bo’ysunadi. Formula va 1-jadval bo’yicha standart 
og’ish s ning hisoblangan qiymatini aniqlash 
σ = p ·S = 1,25·0,2=0,25mm 
 
Haqiqiy tarqalish maydoni ω = 6σ = 6·0,25= 1,5 mm o’tish maydonidan T=1,0 mm dan 
oshadi ω < T sharti ostida nuqsonlarsiz ishlash va nuqson paydo bo’lishi mumkin. Hisoblash 
bo’yicha x
0
 = T/2 = 0,1/2 = 0,5 t = x
0
/ σ = 0,5/0,25 = 0,125. Haqiqatdan, F (t) = 0,4772, bu 
butun partiyaning yarmi yaroqli shinalarning 47,72 % ga to’g’ri keladi (Laplas funktsiyasi 0 dan 
x
0 
gacha hal qilinadi). Butun partiya uchun yaroqli shinalar soni 95,44 % yoki 286 dona, 
nuqsonli shinalar soni esa 4,56 % yoki 14 donani tashqil etadi.  
Ba’zi MTA modellarida ish rejimlari keng diapazonda o’zgaradi va shuning uchun 
qismlarning yuklari va aylanish tezligi, boshqalarida rejimlar tsiklik ravishda o’zgaradi va 
ularning davomiyligi o’zgaradi. Natijada, turli xil traktor elementlarining nosozliklari tasodifiy 
hodisalar oqimini hosil qiladi. 
MTAlar uchun qishloq xo’jaligi faoliyati xavfsizligiga ta’sir ko’rsatadigan nosozliklarni 
aniqlash juda muhimdir. Amerika FMECA metodologiyasiga ko’ra (kritik nosozlik Failure 
Mode, Effects and Criticality Analysis) tizimning xavfsizligi ikkita parallel ko’rsatkichni hisobga 
olgan holda shikastlanish ehtimoli bilan baholanadi: - oqibatlar toifasi, - xavf darajasi (2-jadval). 
2-jadval. 

---

Tizimning nosozliq ehtimolligi 
Ishonchlilik sinflari 
0 
1 
2 
3 
4 
5 
Ruxsat etilgan qiymat P(т) 
˂ 0,9 
≥ 0,9 
≥ 0,99 
≥ 0,999 
≥0,9999 
1 
Natijalar toifasi shikastlanishga olib kelishi mumkin bo’lgan oqibatlarning jiddiyligini 
baholaydi: 
1-sinf - nosozlik xodimlarning shikastlanishiga olib kelmaydi; 
2-sinf - nosozlik xodimlarning shikastlanishiga olib keladi; 
3-sinf- nosozlik jiddiy shikastlanish yoki o’limga olib keladi; 
4-sinf - rad etish jiddiy shikastlanishga yoki bir guruh odamlarning o’limiga olib keladi. 
FMECA usuli potentsial xavflarni, ularning sabablarini, oqibatlarini tahlil qilish, MTAda 
ularning paydo bo’lish ehtimolini baholash va ularning paydo bo’lish ehtimolini bartaraf etish 
yoki kamaytirish va zararni kamaytirish choralarini ko’rish imkonini beradi.