Nuraliyev ismoiljon
-mavzu. Qishlоq хo`jаligidа nаrхlаr vа nаrхlаr tizimini
Download 1.28 Mb. Pdf ko'rish
|
Qishloq xojaligi iqtisodiyoti fanidan mustaqil talim Nuraliyev I
|
33-mavzu. Qishlоq хo`jаligidа nаrхlаr vа nаrхlаr tizimini
shаkllаntirish. Tannarx korxonada mahsulot ishlab chiqarish va sotish uchun sarflangan joriy, ya’ni yillik pulda ifodalangan xarajatlarning jam i yig'indisidir. Qishloq xo'jaligida m ahsulot ishlab chiqarish xarajatiari tarkibi quyidagilardan iborat.Dehqonchilikda: to ‘g‘ri m ehnat haqi ajratm alari bilan; o ‘g‘it va ko‘chatlar; amortizatsiya; urug'lik; ishlar va xizmatlar; yoqilg'i moylash materiailari; sug'urta to'lovlari; um um ishlab chiqarish; boshqa xarajatlar. C horvachilikda: — to ‘g‘ri m ehnat haqi ajratm alari bilan; — yem-xashak; — am ortizatsiya; — ishlar va xizmatlar; — yoqilgl moylash materiailari; — sug'urta tolovlari; — um um ishiab chiqarish xarajatiari; — boshqa xarajatlar. ifodalaydi M ahsulot birligi tan n arx id an tash q ari ayrim ish lar (trak to r, avtotransport, ishchi hayvon va boshqalar)ning, shuningdek, qishloq xo‘jaligiga yaroqli bo'lgan yerga ishlov berish, bir bosh hayvondan m ahsulot olish xarajatlari ham aniqlanadi. Xarajatlarning shakllanish bosqichlariga qarab, tannarxning quyidagi turlari maviud b o iad i: 1. Texnologik; 2. Ishlab chiqarish; 3. Tijorat yoki t o i a tannarx. 1. Texnologik tannarxga, m ahsulotni ishlab chiqarish texnologiyasi bilan bog'liq b o ‘lgan, shuningdek, b o 'lim lard a brigada, ferm a va sexlarda ishlab chiqarishni boshqarish va tashkil qilish bilan bog'liq xarajatlar kiradi. 2. Ishlab chiqarish tannarxi texnologik tannarxlarning yig‘indisini, korxonani va ishlab chiqarishni butunlay boshqarish bilan b o g liq xarajatlarning (um um xo‘jalik xarajatlari) yig‘indisini ifodalaydi. 3. T ijorat yoki to ‘la tannarx ishlab chiqarish xarajatlarining jam isi va m ahsulotni sotish bilan bog‘liq b o ‘lgan, m uom ala xarajatlarin in g yig‘indisini ifodalaydi. U faqat tovar m ahsulot uchun hisoblanadi. B undan tashqari, hisoblash xarakteriga qarab quyidagicha tannarx turlari aniqlanadi: 1. Reja tannarxi; 2. Dastlabki, vaqtinchalik va taxm iniy tannarx; 3. Haqiqiy tannarx |
