Nuraliyeva Xafiza Otayevna, Qodirova Dildora Ergashevna, Fayzullayeva Zamira Raxmatovna

I BOB. GIGIYENA FANI VA UNING VAZIFALARI 
1.1. Gigiyenaning fan sifatida tutgan o„rni va ahamiyati 
Gigiyena fani –
mustaqil faoliyat ko‗rsatuvchi fan bo‗lib, odam 
organizmiga atrof-muhitdagi omillarning ta‘sirini o‗rganadi, olingan natijalar 
asosida aholi uchun eng muvofiq yashash, mehnat qilish sharoitlarini, ovqatlanish 
tartiblarini, suv ta‘minoti, turar-joylar bilan ta‘minlash masalalarini ishlab chiqadi. 
Bu maqsadlarga erishish uchun gigiyena o‗z oldiga quyidagi vazifalarni qo‗yadi: 
- atrof-muhitdagi omillarni o‗rganish va ularning odam organizmiga ta‘sir 
etish xususiyatlarini aniqlash; 
- olingan natijalarga asoslanib, odam organizmi uchun befarq bo‗lgan va 
uzoq muddat davomida ta‘sir etganda ham zararli ta‘sir ko‗rsatmaydigan 
gigiyenik me‘yorlar va reglamentlarni ishlab chiqish; 
- ishlab chiqilgan me‘yorlar va reglamentlarni hayotga tadbiq qilish va 
ularning bajarilishini nazorat qilish. 
Har qanday gigiyenik me‘yor yoki reglamentni hayotga tadbiq qilishni 
gigiyenaning muhim bir qismi bo‗lgan sanitariya muassasalari tomonidan amalga 
oshiriladi. 
Gigiyenaga oid vazifalarni amalga oshirishda turli usullardan foydalaniladi va 
bu usullar o‗zining mohiyatiga ko‗ra quyidagi guruhlarga bo‗linadi: 
- atrof-muhit omillarini tekshirish usullari; 
- sanitar tavsifiy usul; 
- fizikaviy usullar; 
- kimyoviy usullar; 
- biologik usullar; 
- fiziologik holatlarni tekshirish usullari; 
- ayrim organlarning funksional holatlarini tekshirish usullari; 
-statistik usullar. 

---

6 
Gigiyenada qo‗llanadigan usullarga keltirilgan ta‘riflar bilan tibbiy-biologik 
va boshqa fanlar hamda sohalarga doir tekshirish usullarisiz birorta ham gigiyenik 
vazifani to‗laqonli hal etish mumkin emasligini ko‗rsatadi. 
Gigiyenaning zamonaviy muammolari: 
-atrof-muhitning 
o‗zgarib turuvchi omillarini baholash va ularni 
me‘yorlashtirish; 
-aholining ovqatlanishini optimizatsiyalash; 
-urbanizatsiyaga taalluqli bo‗lgan muammolarni hal etish; 
-sanoat korxonalaridagi mehnat sharoitlarini sog‗lomlashtirish bo‗yicha 
tadbirlarni ishlab chiqish, qishloq xo‗jaligida xizmat qiladigan ishchi va 
xizmatchilarning 
mehnat sharoitlarini sog‗lomlashtirishga doir tadbirlar 
majmuasini ishlab chiqish; 
-qishloq gigiyenasi muammolari; 
- bolalar va o‗smirlarning akseleratsiyasiga doir bo‗lgan muammolar; 
- aholi o‗rtasidagi xavfli o‗sma kasalliklari, yurak-qon-tomir tizimi 
kasalliklarining darajasini kamaytirish tadbirlari. 
Hozirgi kunda O‗zbekistonda mavjud bo‗lgan sanitariya nazoratining tarkibi 
qayta 
o‗rganilib 
chiqilmoqda. 
Respublikamizdagi 
hamma 
sanitariya-
epidemiologiya xizmati qayta ko‗rish konsepsiyasi yuzaga keldi. Masalan, 
O‗zbekiston Respublikasi Sog‗liqni Saqlash Vazirligi qoshidagi yangicha 
nomlangan Davlat sanitariya-epidemiologiya Departamenti, Respublika Davlat 
sanitariya-epidemiologiya nazorati Markazi, viloyatlar, shaharlar va tumanlarning 
Davlat sanitariya-epidemiologiya nazoratlari markazlari shular qatoriga kiradi. 
Har qanday holatda ham sanitariya-epidemiologiya xizmatining asosida 
sog‗liqni saqlash tizimidagi davolash va profilaktik yo‗nalishlarning birligi turishi 
muqarrar. Bu degani, provizor-farmatsevt uchun gigiyenik bilimlar kasallikni 
oldini olishning asosi ekanligi va uning kasbga doir tayyorgarligidagi faoliyatining 
muhim bir asosiy qismi bo‗lib qolmog‗i kerak.