O. Ýazmyradowa, A. Nabatowa KÄrhananyň ykdysadyýeti

3-nji surat. Çyzyklaýyn guramaçylyk gurluşy
Çyzyklaýyn guramaçylyk gurluşy (1, 2. 3 – önümçilik sehleri; 1.1, 1.2... – önüm­
çilik uçastoklary)
Gurluş ýönekeý we tygşytly bolup, başlyklyk etmek bilen jogap kärçiligiň balansyny 
berjaý etmäge mümkinçilik berýär, şol bir wag tyň özünde hem ýolbaşçynyň ahyrky jo­
gapkärçiligini üpjün edýär. Emma çyzyklaýyn gurluşa uly ýetmezçilik hem mahsusdyr – hiç 
bir ýolbaşçy uniwersal bolup we kärhananyň işiniň ähli taraplaryna birmeňzeş hünärli ýol­
başçylyk edip bilmejekdigi şol ýetmezçilik bolup durýar.
Şunuň ýaly gurluş diňe gündelik wezipeleri çözmäge gözükdirilendir. Onuň üçin çeýe 
dällik häsiýetli bolup, ol býurokratizmiň ýüze çykmagyna we maglumatlar bir dolandyryş 
derejesinden beýlekisine geçirilende olaryň ýoýulmagyna ýol berýär.
Funksional gurluşda (4­nji suratda) funksional birlikleriň ýolbaşçylary bellibir iş 
boýunça ýöriteleşýärler we degişli wezipeleriň durmuşa geçirilişine jogap berýärler, öz 
ygtyýarlygyna girýän meseleler boýunça önümçilik birliklerine görkezme berýärler. 
Funksional gurluşyň esasy artykmaçlyklary – hünärmenleriň önümçilige göni täsir etme­
ginden, dolandyryşyň ýöriteleşmeginiň ýokary derejesinden, kabul edilýän çözgütleriň 
çuňňur işlenip geçilmeginden we esaslandyrylmagyndan ybaratdyr. Esa sy ýetmezçi­
lik çylşyrymlylygy we tygşytly däldigi (birlikleriň we diýmek, dolandyryş kanallarynyň 
köplügi) bolup durýar.
Önümçiligiň çylşyrymlylygynyň ýokarlanmagy we geriminiň giňelmegi, dolandyryş 
wezipeleriniň differensirlenmegi çyzyklaýyn­ştab gurluşynyň peýda bolmagyny şertlendir­
di. Ýolbaşçylaryň ýanynda «ştab lar» – bellibir wezipeleri (hasaba alyş, gözegçilik we ş.m.) 
ýerine ýe tirýän, ýöne çözgütleriň kabul edilmegi, degişlilikde, önümçiligiň neti je leri üçin 
göni jogapkärçilik çekmeýän hünärmenlerden durýan dolandyryş birlikleri döredilýär. Çy­
zyklaýyn­ştab gurluşy dolandyryş meselelerini başarnykly çözmäge mümkinçilik berýär, 
ýöne çözgütleri kabul etmegiň barşynda ugurlaýyn ýolbaşçylaryň wagtlaýyn çalşylmagyna 
getirýär.

---

29