O. M. Jabborova, Z. A. Umarova Boshlang’ich ta’lim pedagogikasi, innovatsiya va integratsiyasi

 
 
 
 
 
 

---

93 
10-mavzu: Boshlang’ich ta’limni tashkil etish usullari 
Reja: 
1. Boshlang’ich ta’limni tashkil etish usullariga doir yondaShuvlar 
2. Boshlang’ich ta’limni tashkil etish usullari 
3. Boshlang’ich ta’limni tashkil etishda individual usullar 
*** 
Tayanch tushunchalar: ta’lim, boshlang’ich, tashkil, etish, usul, 
yondaShuv, dars, o’qituvchi, o’quvchi, bilim, ko’nikma, pedagogika, 
tajriba. 
*** 
Boshlang’ich 
ta’limni 
tashkil 
etish 
usullariga 
doir 
yondaShuvlar. Boshlang’ich ta’limni tashkil etish usullariga doir bir 
talay yondaShuvlar mavjud. Usul deganda dars mashg’ulotlarini tashkil 
qilishning tizimli metodlari va o’qitishning shakllari tuShuniladi. Shu 
jihatdan xorijlik pedagogik olimlar boshlang’ich ta’limni tashkil etishga 
doir o’ziga xos yondaShuvlarni bayon qilishgan. Bu o’rinda ana Shu 
usullarning asosiylariga e’tiboringizni tortamiz. 
1. Emotsional yondaShuv. Mazkur yondaShuvga ko’ra, mashg’ulotlarda 
o’quvchilarni qiziqtiruvchi va ularning his-hayajonini qo’zg’atuvchi 
usullar qo’llanilishi kerak. Bunda o’quvchilar o’quv materiallrini 
qiziqish va ishtiyoq bilan qabul qiladi. Shuningdek, mashg’ulotlar 
ko’rgazmali vositalarga boy bo’lishi va ular o’quvchilarda munosabat 
uyg’otishi lozim. Bu borada o’quv qurollarining ham estetik talablarga 
javob berishi taqozo etiladi.
Boshlang’ich ta’limni tashkil qilishga doir emotsional yondaShuv 
dunyo mamlakatlarining juda ko’pchiligi tomonidan qabul qilingan. 

---

94 
Jumladan, O’zbekiston boshlang’ich ta’limida ham mashg’ulotlarni 
emotsional yondaShuv asosida tashkil etilishiga asosiy e’tibor qaratiladi.
2. Muhokamali yondaShuv. Bu yondaShuvga ko’ra, o’quv materiallari 
o’quvchilarning muhokama qilishiga va fikr yuritishiga yo’naltiriladi. 
Mazkur yondaShuvda o’quv-tarbiyaviy ishlar o’qituvchi ishtirokidagi 
muhokama vositasida amalga oshiriladi va unda o’quvchilarning faolligi 
yuzaga keladi.
Boshlang’ich ta’limni muhokamali yondaShuv asosida tashkil etish 
o’qituvchidan maxsus tayyorgarlikni va o’quvchilarning yoshi, jismoniy 
hamda ruhiy xususiyatlariga mos o’quv materiallariga tayyorlashni 
taqozo etadi. O’zbekiston sharoitida tajribali boshlang’ich sinf 
o’qituvchilari boshlang’ich ta’limni muhokamali yondaShuv asosida 
tashkil etadi.
3. Texnologik yondaShuv. Mazkur yondaShuvga ko’ra, boshlang’ich 
ta’lim zamonaviy texnik imkoniyatlardan foydalangan holda tashkil 
etiladi. Bugungi kunda bu yondaShuvda kompьyuterli texnologiya 
asosida o’qitish ommaviylashib bormoqda. Ushbu yondaShuvda 
―o’qituvchi-kompyuter-o’quvchi‖ tizimi amal qiladi.
Boshlang’ich ta’limni texnologik yondaShuv asosida tashkil etishda 
o’qituvchi o’quv materiallarini avvaldan modul asosida kompyuter 
dasturiga joylashtiradi. O’quvchilar ana Shu dastur asosida mavzularni 
sinfda yoki masofadan turib o’zlashtiradi. Bu yondaShuvda o’qituvchi 
va o’quvchilar virtual munosabatga kirishadi. 2019-2020 o’quv yilida 
pandemiya sharoiti tufayli O’zbekistonda boshlang’ich ta’limni 
texnologik yondaShua asosida tashkil etish o’ziga xos tajribadan 
o’tkazildi. 

---

95 
Bugungi kunda boshlang’ich ta’limni tashkil etishning ana Shu uch 
yondaShuvi e’tirof etilgan. Oliy pedagogik ta’lim jarayonida bo’lajak 
boshlang’ich 
sinf 
o’qituvchilari 
bu 
yondaShuvlarni 
chuqur 
o’zlashtirishlari kerak. CHunki kelgusi faoliyatda mazkur yondaShuvlar 
o’qituvchi uchun amaliy baza bo’lib xizmat qiladi. Bo’lajak 
boshlang’ich sinf o’qituvchilari boshlang’ich ta’limni tashkil etish 
bo’yicha turli yondaShuvlarni kuzatib borishi maqsadga muvofiqdir. 
Bizning yondaShuvimizga ko’ra, har bir boshlang’ich sinf o’qituvchisi 
boshlang’ich ta’limni tashkil etish bo’yicha individual yondaShuvga ega 
bo’lishi kutilgan samarani beradi.