O. Nazarbaev, b erejepOva, b. QalmuratOv İSBİlermenlik tiykarlari

4. Valyuta birjası
Valyuta birjasında sırt ellerdin’ pul banknotları, yag’nıy, valyuta-
larının’ u’lken mug’dardag’ı sawdası a’melge asırıladı. Valyuta birjaları 
du’nyanın’ ko’pshilik ellerinde bar, ayrım ellerde ma’selen, İtaliya, 
Germaniyada bir neshe valyuta birjaları xızmet qıladı. Du’nyadag’ı en’ iri 
bankler jaylasqan AQSh, Ullı Britaniya, Shveytsariya ma’mleketlerinde 
bolsa o’z aldına valyuta birjaları joq bolıp, valyuta sawdası bankler 
arasındag’ı o’z ara qatnasıqlar tiykarında a’melge asırıladı.
A’dette, rawajlang’an ellerdegi valyuta birjalarındag’ı sawdada 
birjada qatnasıw huquqın qolg’a kirgizgen, bankler, ka’rxana, kompaniya, 
sho’lkemler qatnasadı. Valyuta kursı og’an bolg’an talap ha’m usınısqa 
qaray shayqalıp turadı.
Bazar ekonomikasına o’tiw ha’m bazar mexanizmlerin qa’liplestiriw 
protsesi ju’rip atırg’an ha’zirgi da’wirde bizin’ elimizde valyuta sawdası, 
O’zbekstan Ma’mleketlik Oraylıq banki ta’repinen sho’lkemlestirilgen 
bankler aralıq valyuta operatsiyaların a’melge asırıw orayında 
o’tkizilmekte. Orayg’a valyutada finanslıq operatsiyalardı o’tkiziw 
huquqına iye ekenligin tastıyıqlawshı litsenziyası bolg’an bankler 
g’ana ag’za bolıp, o’z ara valyuta sawdasın a’melge asıradı. Ka’rxana 
ha’m sho’lkemler oraydag’ı valyuta sawdasına qatnaspaydı, eger de usı 
banklerdin’ birewinde o’z aldına valyuta esap beti bolsa sol bank arqalı 
ha’reket qılıwları mu’mkin. Sawda da valyutalardın’ ra’smiy kursın 
Ma’mleketlik Oraylıq Banki belgileydi.
qadag’alaw ushın sorawlar:
Birja so’zinin’ ma’nisi qanday ha’m ol qashan payda bolg’an?
1. 
O’zbekstanda birjalar xızmeti qashan sho’lkemlestirilgen?
2. 
Birjanın’ qanday ko’rinislerin bilesiz?
3. 
Birjadag’ı sawdanın’ tiykarg’ı printsipleri nelerden ibarat?
4. 
Tovar birjası degenimiz ne?
5. 
Fond birjası haqqında aytıp berin’?
6. 
Bahalı qag’azlardın’ qanday tu’rlerin bilesiz?
7. 
Valyuta birjası degenimiz ne?
8. 

---

88