О. Рамазонов, О. Юсупбеков тупрокшунослик ва дехкончилик олий ÿtçye юртлари учун дарслик


Ландшафт —  геологик замини, рельефи, ицлими


Download 7.93 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/139
Sana28.10.2023
Hajmi7.93 Mb.
#1729405
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   139
Bog'liq
Тупрокшунослик-ва-дехкончилик.Рамазонов-О

Ландшафт — 
геологик замини, рельефи, ицлими, 
тупроги, усимлик турку ми, хайвонот дунёси, ер ости ва 
ер усти сувлари режимининг бир хиллиги билан ажралиб 
турадигаи ва табиий чегараларга эга булган худуддир.
Куёш энергиясини Ерга таъсир этувчи ва Ер юзи- 
даги хаётни шакллантируви хар хил энергияга айлани- 
ши натижасида ландшафт
куриниши хосил булади.
Ландшафтнинг табиий 
компонентларига 
рельеф, 
moF жинслари, ицлим, сув, тупрок,, усимлик
ва х;айво- 
нот дунёси
киради. Буларнинг барчаси бир-бири билан 
узвий боглик холда ривожланади ва битга мураккаб 
жараён сифатида табиий географиянинг алохида кис- 
ми ландшафтшунослик
ф ан и н и вужудга келтирган.
Географик кобикнинг литосфера, гидросфера ва ат- 
мосферанинг бевосита туташиб турган нисбатан ю пка 
марказий кисми ландшафт цобигини ташкил этади.
Ландшафтшунослик — 
Ернинг ландшафт 
k,o6hfuhh 
ва уни ташкил этгаи ландшафт комплекслари, бу комп- 
лексларнинг тузилиши, географик жойлашиши, ривож - 
ланиши, хужаликда фойдаланишини урганувчи фандир.
Табиий географиянинг бир тармоги булган ланд­
шафтшунослик барча табиий географик комплекслар-
5


ЛАНДШАФТШУНОСЛИК
ни — ландшафт к,обиги ва географик минтакалардан 
тортиб энг кичик комплексларгача, яъни ландш афт 
жойларгача булган комплексларни урганади. Ландшафт- 
ш уносликнинг асосий тадкикот услублари: бевосита 
жойда кузатиш, табиий комплексларни харитага туши- 
риш дан иборат. Ландшафгшунослик табиий бойлик- 
лардан ок,илона фойдаланиш га ва уларни мухофаза 
килиш га ердам беради.
Ландшафт доирасини куйидаги регионал геокомп- 
лексларга булиш мумкин: материк, географик кенглик, 
мамлакат, минтаца, провинция, округ, туман
ва микро­
туман.
Табиий географик ландшафт худуднинг генетик жи- 
хатдан нисбатан бир хил (рельефи, тупрок,-иклим ша- 
роити, сув ва биоценез) бир-бири билан узвий боглик 
булган ва маълум даражада инсон таъсири сезилади- 
ган к,исми деб каралади.
Ландшафт доимий тузилишга эга булиб, давр, ху- 
дуд микёсида узгариб туради. Бу узгариш уч хил бу- 
лади:
1.
Даврий узгариш. Ландшафт шаклланишида ишти- 
рок этувчи жараёнлар маълум бир хил даврда такрор- 
ланиб туради. М асалан, дарё узанларининг сув боси- 
ш и).
2. Крйтиш.
Мавжуд ландшафт тузилишига маълум 
давр утгандан сунг кайтиш мумкин. Масалан, усимлик 
коплами маълум давр утгандан сунг яна тикланиши 
мумкин.
3.
Мупыон; узгариш. Ландшафт куринишининг ай- 
рим компонентлари, морфологик (сой, к,иргок, ёнба- 
гирликлари) белгилари кескин узгариши (сел келиши, 
сув эрозияси) мумкин.
Ландшафт-типологик комплекслар мукимлиги буйи- 
ча мунтазам муцим, нисбатан муцим
ва узгарувнанга 
булинади.
Мунтазам муцим. Ландшафт ривожланишида дои­
мий тенглик булади, вакт утиши билан ландшафт кури- 
ниш и кайта тикланаверади.
6


ЛАНДШАФТЛ АР ВА УЛАРНИ ШАКЛЛАНТИРУВЧИ ОМИЛЛАР

Download 7.93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   139




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling