O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

Dobraya. 0 ‘zbekiston o ‘simlikshunoslik ilmiy tekshirish instituti va 
Uzun nav sinash shoxobchasi bilan (unumli bug1 doy x Sete serros 66)x 
Bezostaya-1 navlarini chatishtirish y o ii bilan yaratilgan.
M ualliflar: U chuatkin A .K ., Shaxmedov I.Sh., U dachin V.A.
1998-yildan Surxondaryo viloyatining sug‘oriladigan yerlarida kuzgi 
ekish m uddatida davlat r o ‘yxatiga kiritilgan.
Ferrugennium tu r xiliga mansub: duvarak, biologik kuzgi. Boshog‘i 
piram idasim on, yuz qism i kengroq, o ‘rtach a uzunlikda va zichlikda.

---

B o sh o q q ip ig 'i la n s e tsim o n , 8 m m u z u n lik d a , eni 4 m m , k a m
tom irlangan. Yelkasi to ‘g‘ri, eni 2-2,5 mm, choki ju d a aniq, tishsim on 
qizil. D oni bochkasimon, tukli, qizil, ariqchasi o ita c h a . D oni yirik, 1000 
ta donining vazni 42,2 dan 44,0 g gacha.
N av yotib qolish va t o ‘kilishga b a rd o sh li (5,0 ballga teng). N av
e rta p is h a r n a v la r g u ru h ig a m an su b , o ‘rta c h a 207 k u n d a p ish a d i. 
0 ‘zbekistonning jan u b sh a ro itid a 180 kun. 1998-2000 yil nav sinash 
m a’lumotiga k o ‘ra, Sam arqand D avlat nav sinash shoxobchasida (1997- 
1999) 44,8-52,6 sentnerni tashkil etdi. 0 ‘zbekiston sh aro itid a yaxshi 
qish lay di (5,0 ball). Sinov y illarid a q ish lo q x o ‘ja lik k a sallik lari va 
h a s h a ro tla ri b ilan zara rla n m a d i. O b-havo n o q u lay k elgan 1999-yili 
navning sariq zang bilan zararlanishi Surxondaryo viloyatida 20,0 dan
70.0 % gacha.
R e sp u b lik a n o n n a z o ra ti ta jrib a x o n a sin in g m a ’lu m o tig a k o ‘ra, 
n av n in g te x n o lo g ik sifati yaxshi: oqsil m iq d o ri (p ro te in ) 11,6 %, 
kleykovina 27,0 %, un chiqishi 72,4 %, nonining k o ‘tarilish hajm i 342 
smJ . Um um iy non yopish bahosi yaxshi (4,5 ball).
Intensivnaya. Qirg‘iziston ilmiy tekshirish institutida Bezostaya-1 kuzgi 
bug‘doy navini Qirg‘iziston-126 bahorgi bug‘doy navi bilan chatishtirish 
y o ii bilan yaratilgan.
Mualliflar: Tovstik M .G ., Yefimenko S.M., Lyubavina N esterov L.E., 
Samoylichenko N .I.
1981-yildan Q a sh q a d a ry o , S a m arq a n d , S u rx o n d a ry o , T o sh k e n t 
vilo y atlarin in g sug‘o rilad ig an y erlarid a kuzgi ekish m u d d a ti dav lat 
r o ‘yxatiga kiritilgan.
Ferrugenium tu r xiliga m ansub. D uvarak, biologik bahorgi. Kuzgi 
va bahorgi ekish m uddatida yaxshi natija beradi.
B o sh o g ‘i prizm asim o n, yirik, o ‘rta c h a zichlikd a, b o sh o q q ip ig ‘i 
tuxumsimon, kam tomirlangan. Boshoqning pastki qismidan yelka y o ‘q, 
yuqorisi to r, baland. C hoki o ‘rtach a, aniq. Q iltig ‘i tarq o q , o ‘rta c h a
d a g ‘allikda.
D oni tuxumsimon, o ‘rtacha yiriklikda, m ay da ariqchali, donining 
osti silliq, 1000 ta donining vazni 42,2 g.
E rta p ish a r, o ‘sish dav ri kuzgi ekish m u d d a tid a 165 k u n d a n 205 
kungacha, bahorgi ekish m uddatida 78 kun.
Y otib qolish va to ‘kilishga bardoshli, qurg‘oqchilikka chidamli (4,5-
5.0 ball), shartli sug'oriladigan lalmikor yerlarda yaxshi hosil beradi.

---

1996-2000-sinov yillarida o ‘rtacha don hosildorligi sug‘oriladigan nav 
sinash shoxobchalarida gektaridan 38,3-442 sentnerga teng. Shartli 
sug‘oriladigan lalmikor yerlarda Qamashi nav sinash shoxobchasida 22,8 
sentnergacha. Nav qora kuyaga o ‘rtacha chidamli, lekin ob-havo noqulay 
kelgan yillari zang va un shudring bilan zararlanishga moyil. 1999-yil 
sariq zang bilan zararlanishi 0 ‘zbekistonning janub (Uzun nav sinash 
shoxobchasi) sharoitida 40,0 % gacha.
R espublika non nazorati tajribaxonasining m a ’lum otiga k o ‘ra, 
navning non yopish va texnologik sifati yomon emas: oqsil miqdori 
(protein) 10,6%, kleykovina 25,0-27,0%, nonining ko‘tarilish hajmi 307 
sm3. Umumiy non yopish bahosi 3,8 dan 4,2 ballgacha.