O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

Asosiy don ekinlari urug‘larining sifat ko'rsatkichlariga Davlat 
andozasi bo‘yicha talablar
Ekinlar
turlari
Sinf-
lar
Asosiy ekin 
urugiari- 
ning miq- 
dori, % 
hisobida
1 kg urug'dagi boshqa 
o'simliklar urug‘lari, 
dona
U nib  
chiqish 
darajasi, 
% hiso­
bida
U ru g‘- 
ning 
namligi, 
% hiso­
bida
jami
Shu jum- 
ladan, beg­
ona o ‘t 
urua'lari
Y umshoq
I
99
10
5
95
15
bug'doy
II
98
40
20
92
15
III
97
200
70
90
15
Qattiq
I
99
10
5
90
15
b ug‘doy
II
98
40
20
87
15
III
97
200
70
85
15
Javdar
I
99
10
5
95
15
II
98
80
40
92
15
III
97
200
70
90
15
Arpa, suli
I
99
10
5
15
15
II
97
300
70
70
15
Tariq
I
99
16
10
95
14,5
II
97
200
150
85
14,5
Makka-
I
99
5
B oim ayd i
96
14
jo ‘xori
II
98
5
B oim aydi
90
14
Marju­
I
99
20
10
95
15
mak
II
98
120
30
90
15,5
N o ‘xat
I
99
5
B oim ayd i
95
15
II
97
30
5
90
15
II
97
550
500
90
13
II
96
15000
1500
85
13
Tozalangan, quritilgan va saralangan u ru g iik maxsus dezinfeksiya 
qilingan urug‘ omborlarida saqlanadi.
Urug‘ni ekishga tayyorlash. U ru g iarn i ekishga tayyorlash dorilash, 
quyoshda qizdirish, urug‘ning ustki qismini oziq moddalar bilan qoplash 
va qobig‘i qattiq u ru g iarn i mexanik usulda suv o ‘tkazuvchanligini 
oshirishdan iborat.

---

5.1. Urug‘larning ekish sifatlarini aniqlash uchun o‘rtacha
namuna olish
Ishning maqsadi va vazifasi: 1. Tahlil qilinadigan urug1 to ‘plamlarini 
tanlash. 2. U ru g iard an namuna olish. 3. Asosiy nam unadan o ‘rtacha 
nam unani ajratish. 4 . 0 ‘rtac h a nam unani idishlarga joylashtirish, 
surg‘ichlash va yorliq yopishtirish. 5.0 ‘rtacha namuna olinganlik haqida 
dalolatnoma tuzish.
Ishni bajarish tartibi
U rug‘laming tozaligi, unuvchanligi, 1000 dona urug1 vazni, namligi, 
zararkunandalar bilan zararlanganlik darajasi, kasalliklarga uchraganligi 
va boshqalarni aniqlash uchun uru giardan namuna olinadi.
Biror to ‘plamdagi u ru g iam in g sifati o'sh a to ‘plamdan o 'rtacha 
nam una olish y o ii bilan aniqlanadi. 0 ‘rtacha nam una k atta urug1 
to ‘plami xususiyatlarini tavsiflaydigan kichik urug1 namunasidir.
U ru g 1 to ‘plam i - biro r ekin, nav, reproduksiyaning toza nav 
kategoriyasidagi m a’lum fizikaviy sifatlarga ega boigan, m a’lum yilgi 
hosildan va bir zot o‘simlikdan olingan muayyan o girlik miqdoridagi 
urug‘dir. Bularning hammasi urug1 to ‘plamiga qo‘shib beriladigan 
hujjatlarda tasdiqlangan b o ia d i. U rug1 to ‘plami katta b o is a , ayrim 
qismlarga, ya’ni nazorat birliklarga boiinadi. H ar xil ekinlar urugining 
to ‘plami turli katta-kichiklikda b o ia d i (21-jadval).
U rug1 to ‘plamining ogirligi k o ‘rsatilgan nazorat birlikdan ortiq 
b o isa , bu to ‘plam ikkita yoki undan ko‘p nazorat birlikka bo iinad i va 
ularning har qaysisidan o ‘rtacha namuna olinadi. O 'rtacha namuna 
urug1 to ‘plami yoki nazorat birlikning turli joyidan (chuqurroqdan) 
olinadi. Namunalar noksimon, naysimon va maxsus asboblari (32-rasm) 
bilan q o id a quyidagi miqdorda olinadi (21-jadval).
Bizga m a ’lum ki, u r u g i a r o m b o rx o n ad a
q o p la n g an h o ld a 
saqlanayotgan b o iish i yoki omborxonada to ‘kib qo‘yilgan uyumlar 
shaklida, vagonlarda va mashinalarda keltirilgan boiishi mumkin. Agar 
u ru g ia r qoplarda saqlanayotgan b o isa , namunalar quyidagicha olinadi.
10 qopdan iborat urug1 to ‘plamidan namuna har bir qopning uch 
joyidan - usti, o'rtasi, tagidan; 25 tagacha qopdan iborat to ‘plamdan 
h ar bir qopdan; 100 tagacha qopdan iborat to'plam dan h ar qaysi 
beshinchi qopdan va 100 tadan ko‘p qopdan iborat to ‘plamdan namuna 
olish joyini navbatlashtirib har qaysi o ‘ninchi qopdan olinadi. Namuna

---

olish uchun maxsus qop shchupi ishlatiladi. Yirik u ru g ii ekinlar va 
kam to'kiluvchan urug‘lardan namuna qopning og‘zini ochib, noksimon 
shchup bilan olinadi.