O 'z b e k is t o n r e s p u r L ik a s L o L iy va o 'r t a m a X s u s t a 'l I m V a z ir L ig I

P ed agogik an in g ilm iy ta d q iq o t m etodi
P edagogika o 'z tadqiqot o b 'y e k tig a va tad q iq o t m etodlariga ega. Ilm iy tadqiqot 
m etodi p edagogika fanini takom illashib borishiga, ayrim pedagogik hodisalam i 
tekshirishga, u larn i to 'g 'r i hal etish y o 'lla rin i aniqlashga yordam beradi. H odisa 
u n in g taraq q iy o ti davom ida boshqa hodisalar bilan b o g 'liq h o ld a o 'rg a n ila d i. M iqdor 
o 'z g a rish i sifat o 'z g a rish ig a o 'tis h daqiqalarida kuzatiladi.
A d ab iyotlar bilan ishlash m etodi
P ed ag o g ik m uam m olarni tadqiq etish adabiyotlarni o 'rg a n ish d a n boshlanadi. 
0 ‘rgan ilad ig an h u jjatlar va m an b alarg a x alq m ao riilg a aloqador hujjatlar kiradi. 
Shu bilan birga, pedagogika faniga oid b o 'lg a n tarix iy p ed ag o g ik adabiyotlar, arxiv 
hujjatlari, p ed ag o g ik m atbuot m ateriallari, d arsliklar, o ’quvm etodik ishlanm alar 
ham kiradi. A dabiyotlarni o 'rg a n ish m etodi m u am m o larn in g qavsi jih atlari yaxshi 
y o ritilg an lig in i va qaysi m asalalar hal etilm agani bilish im koniyatini beradi. A dabiy 
m an b alar bilan ishlash quyidagi m etodlardan foydalanishni nazarda tutadi: 
b ib lio g rafiy a tuzish, annotatsiva, konspektlashtirish. Ishning m aqsadidan kelib 
chiqqan h o ld a y u q o rid a g i usullardan biri tanlab olinadi.
B ib lio g ra fiy a -b u hal etilishi lozim b o 'lg a n m uam m oni tadqiq etish jaray o n id a 
zaru r 
b o 'lg a n
adab iy o tlar 
ro ’yxati. 
A dabiy 
m anbalar 
bilan 
ishlash 
aniq 
m a ’lum otlarni b ib lio g rafiy ad a tuzish y o 'li bilan rasm iylashtirishni talab etadi. 
B u n d a m a ’lum otlar m uallifning ism sharifi, asarning nom i, nashriyoi nom i 
(m aq o lalar uchun ju rn a l va g azetalarning nom i). m anzili va nashr etilgan yili 
k o 'rsa tila d i.
Ilg ‘or ta jrib a la rn i o 'rg a n ish m etodi
Pedag o g ik an in g ta ’lim tarbiya sohasida o rttirilgan k o 'p g in a m uam m olarini 
hal etishda ilg 'o r tajribalarni o 'rg a n ish m uhim ah am iy atg a ega. Ilg 'o r o 'q itu v c h ila r 
tajrib asi bilan bir qatorda, oddiy o 'q itu v c h i lam ing faoliyatlari ham o 'rg a n ib
boriladi. C hunki tajribalarni o 'rg a n ish ja ra y o n id a m uam m o, yutuq va kam ch ilik lar 
aniqlanadi. P edagogik tajribalarni o 'rg a n ish d a kuzatish. intervyu olish. anketalar
9
joriy etiladi.

---

tarqatish, o'q u v ch ilarn in g y o zm a va ijodiy ishlari, pedagogik hujjatiarni o 'rg a n ish
m etodlaridan foydalaniladi.
K u :a tish -o ‘rg
2
№\sh lozim b o 'lg an pedagogik hodisani m a ’lum m aqsad nuqtayi 
nazaridan kelib chiqqan holda kuzatuvchi kuzatish bayonnom asini olib boradi. 
K uzatish o b 'y ek tig a oid b o 'lg a n aniq m aterial tayyorlanadi. K uzatish belgilangan 
aniq reja asosida olib boriladi.
Suhbat -m a 'lu m o tla r to 'p la sh yoki kuzatish davom ida to 'p lan g an m ateriallarg a 
aniqlik kiritish m aqsadida o lib boriladi. Suhbat tad qiqotning m ustaqil yoki 
yordam chi m etodi sifatida q o 'lla n ila d i.
A n keta la r tarqatish. Bu om m av iy ravishda m aterial to 'p la sh m aqsadida 
anketalar tarq atish y o 'li bilan am alg a oshiriladi.
T adqiqot uchun m uhim b o 'lm a g a n m ateriallar o 'q u v c h ila rn in g yozm a va bir 
qancha fanlar b o 'y ich a berilgan m ustaqil ishlarni bajarganligini tekshirish va 
o 'rg a n ib chiqish orqali am alg a oshirish m um kin.
M aktab hujjatlarini о Vga/w.s'A-o'quvchilarning kasbiy varaqalari. m etodistning 
to 'p lag an
m a ’lum otlari, 
s in f ju rn allari, 
kundaliklar, 
y ig 'ilish
va 
m ajlislar 
bayonnom alari 
tadqiqoti 
uchun 
olib borilayotgan 
ta ’lim tarbiyaning 
ahvoli, 
darajasi haqida o b 'y e k tiv axborot m anbayi hisoblanadi.
Pedagogik hodisalarni tadqiq qilish jaray o n id a eksperim ent (sinov) m uhim
aham iyat kasb etadi. M axsus tashkil etilg an ek sp erim en t q o 'lla n ila y o tg a n yo k i 
q o 'lla n is h i m u m k in b o 'lg a n u yoki bu m etod va u su llar sam aradorligini aniqlash 
m aq sad id a am alg a o sh irilad i.
M a te m a tik m etod. B u m etod om m aviy m ateriallarn i taxlil q ilish d a (m asalan, 
an k eta lar tarq atish y o 'li bilan to 'p la n g a n m ateriallarn i yoki m a ’lum otlarni 
u m u m lash tirish
u chun) 
q o 'lla n ila d i. 
U 
ek sp erim e n t 
n atijalarin in g
aniq 
b ah o lan ish in i, x u lo sa la rn in g ish o n ch li b o 'lish in i ta'm inlaydi.
T a d q iq o t n a tija la ri v a u la rn i a m a ld a ta tb iq etish. P ed ag o g ik ad a bu ja ra y o n
tu rli y o ’llar b ilan a m a lg a o sh irilish i m um k in . C hunonchi, tad q iq o tch ilarn in g
sem in arlard a, ilm iy k o n fe re n siy a la rd a tad q iq o t n atijalari b o 'y ic h a m a'ru zalar bilan 
ch iq ish i, ilm iy m aq o lalar, k ito b la r n ashr etilishi, o 'q itu v c h ig a m o 'lja lla n g a n
10

---

m eto d ik tav siy alar b o 'lish i m um kin. P edagogikada hali hal etilm agan m uam m olar 
ju d a k o ‘p. B ular ilm iy tad q iq o t olib borish y o 'li bilan hal etiladi.