O 'z b e k is t o n r e s p u r L ik a s L o L iy va o 'r t a m a X s u s t a 'l I m V a z ir L ig I

amal qildim: birinchidan, yigiining kiich-quvvatiga, ikkinchidan, lining qilichni 
o'ynata otishiga, uchinchidan, aql-zakovatiyu kamolotiga e'tibor qildim. Shu uch 
fa zila t jam ul-jam bo ‘Isa, navkarlik xizmatiga oldim. Negakim, kuch-quvvatli yigit 
har qanday qiyinchiliklarga, azobu uqubatlarga chidamli bo'ladi, qilich o'ynata 
oladigan kishi raqibini mag'lub eta oladi, oqil navkar har jo y d a aqt-idrokini ishga 
solib, mushkulotni bartaraf etmog'i mumkin", — deb askarlarning faqat jism oniy 
emas, balki aqlan ham barkamol bo‘lishiga e'tibor bergan. A m ir Temurning o ‘zi 
odob-axloq, iymon-e'tiqod, ta'lim-tarbiya, madaniyat, ma'naviyat va ma’rifat bobida 
yuksaklikka, mukammallikka erishgan siymolardan biridir. Uning saltanati vuksak 
ma'naviyat va oliy darajadagi madaniyatga y o ‘g ‘rilgan saltanat edi. Amir 
Temurning tarix oldida ma'rifiy xizmatlari 
beqiyos. Uning ta'lim -tarbiyaga oid 
o ‘gitlari, tutgan siyosati bugungi kunda ham o ‘z qiymatiga ega.
M irzo V lu g 'b e k  markaziy Osiyo xalqlari ilm-fani va madaniyatini jahon 
m iqyosiga olib chiqgan, markaziy Osiyoda pedagogik fikr tarqqiyotiga munosib 
hissa qo‘shgan ulug‘ siymolardan biridir. U 1394 yilning 22 martida Eronning 
g‘arbidagi Sultoniya shahrida bobosi Sohibqiron Amir Temurning harbiy yurishi 
paytida tavallud topdi, unga Muhammad T arag'ay ismi berildi "U lug‘bek” unga 
bobosi tomonidan m ehr bilan berilgan nomdir.
2 55

---

“B uyuk A m ir Tem urning nabirasi, bena:ir al/om a Mirzo U lug'bekning o'rta 
asrlar sharoitida nam oyon etgan i/miy ja so ra ti bugungi кип olimlarini ham 
hayratga solm asdan qo ‘ymaydi. Taqdir bu ulug ‘ zotning zim m asiga behad ulkan va 
m ashaqqatli vazifalar yukladi. Buyuk sarkarda A m ir Temur bunyod etgan 
saltanatning vorisi b o'lishdek o 'ta m as'uliyat/i vazifa ay nan unga nasib etdi. M irzo 
U lug'bek qariyb qirq y il m obaynida M ovarounnahr diyorining donishm and 
hukm dori sifatida xalqning azaliy orzusi - tinchlik, totuvlik, ilm-fan va madaniyatni 
taraqqiy toptirish yo ‘lida ulkan shijoat va m atonat ко ‘rsatdr'11.
M irzo U lug‘bek ta'lim otida ilm inson ma'naviyatining asosi ekanligi haqidagi 
g ‘oya yetakchi o ‘rin tutadi. Darhaqiqat, ilm jaholat, xurofotning kushandasidir. Ilm 
insonni 
g ‘aflat 
uyqusidan 
uyg‘otadi. 
fikrini 
teranlashtiradi. 
tafakkurini 
crtkirlashtiradi. Inson ilm -m a'rifat yordam ida ulug‘Iar darajasiga yetadi. U lug'bek 
asarlari va falsafiy-axloqiy o'gitlarid a dunyoda ilm -m a'rifatdan n af k o ‘rmagan va 
k o ‘rm aydigan inson zoti y o ‘qligi takror - takror qayd etilgan. U lug'bek ayni paytda 
insonda har bir ishni ado etishda aql-idrok va tafakkur, o ‘tkir zehn, qobiliyat, talant 
va iste’dod m avjudligini alohida uqtirdi. M adaniy-ma'naviy taraqqiyotga ilmdan 
boshqa y o ‘l bilan erishib boMmasligini, bilimni faqat kitoblardan emas, balki 
faoliyat orqali, hayotdan olish zarurligini ta'kidladi. U lug‘bek Buxoroda o ‘zi 
qurdirgan m adrasa peshtoqiga: “ Bilim olish har bir muslim va muslim aning 
burchidir” , deb yozdirib qo ‘ydirgan.U lugbekning fikricha, odob va axloq inson 
m a'naviyati va m a'rifati kam olotida katta o 'rin egallaydi. Insonlar orasidagi o 'zaro
m unosabat, odam garchilik, mehr-muhabbat, do‘stlik, birodarliL ahillik asosida 
yashash va faoliyat k o ‘rsatish aqliy-axloqiy tarbiyaga ko‘p jihatdan bog’liqdir. 
U lug‘bek m a'naviyat va m a'rifat haqidagi y o ‘l-yo‘riqlari va falsafiy-pedagogik 
ta'lim otida haqiqiy v a soxta d o ‘stlarni ajratish lozimligi, g ‘arazli kishi do‘st 
bo ‘lmas!igini, bunday “ do‘stlar': kishilarni to‘g ‘ri yo‘ldan chiqarishi haqidagi 
g ‘oyalarini dasturiy y o ‘llanma sifatida ilgari surgan. U lug'bekning: “Hech qachon