ch iq arish in i eslatish o ‘rinlidir. Bu voqelikni tushuntirish
yoki izohlash uchun psixologik nuqtayi nazardan iroda akt
tarkiblardan iborat ekanligini aniqlash hamda uning unsurlari,
b o ‘linm alari, tuzilishi to ‘g ‘risida mulohaza yuritish joiz.
Irodaviy harakat in son n in g miyasida tug'iladigan m aq-
sadga erishish tufayligina am aliyotga tatbiq etiladi. B osh-
qach aroq aytadigan b o ‘lsak, shaxs u yoki bu harakat yorda-
m id a q o ‘yilgan m aqsadiga erishish y o ‘llarini anglab yetadi,
y a 'n i harakat bilan m aqsad o krtasidagi uyg'unlik insonga
tob ora yaqqollashadi, anglashiladi. Holbuki, sh u n d a y ek a n ,
sh axs o ‘zin in g ruhiy h olatini o ‘zgartirishga qaror qiladi,
q on d irilish i lozim b o'lg a n ehtiyojlarni m uayyan tartibga
keltiradi, uiarni birlam chi va ikkilamchi darajalarga ajratadi.
S hu y o ‘sinda irodaviy harakatni am alga oshirishning tarqoq
va y ig ‘iq tarkiblari m aqsadga y o ‘naltiriladi. U shbu jarayon
in so n shaxsini undayotgan ham anglangan, ham anglan-
m agan ruhiy tayyorgarlik m otividan iborat maqsadga intilish
va u n ga erishish m ajburiyatini tushuntirishga xizm at qiladi.
In sonn ing hayoti va faoliyati davom ida uning borliqdagi
narsalarga o ‘zini tortadigan har xil xususiyatli maqsadlari
vujudga kela boshlaydi. Lekin shuni ta’kidlash joizk i, shaxs
o ld id a p aydo boMgan m aqsadlarni u tan lashi, m oh iyat
jih a tid a n m a’qulligi (n om a'q u llig i) yuzasidan qaror qabul
138
q ilish i, ularning hozirgi davr u ch un ah a m iy a ti, istiq b ol
im koniyatlari singari xususiyatlarini hisobga o lish i lo zim .
Shaxs faolligining m exan izm i sifatida unda a n iq , y a q q o l,
Download Do'stlaringiz bilan baham: |
