O zbek iston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxs*js ta’lim vazirligi

rioya qilib yashashi, y a ’ni (sayr qilish, xona havosini al- 
m ash tirish , ovqat hazm b o lis h in i kutish, ozodalikka e ’tibor 
q ilish i, yangi k o‘nikm alarni egallash) irodaviy z o ‘r berishni 
taq ozo etadi. Bu psixologik voqelikning negizida insonni ilgari 
hayajonga solm agan, tashvishlantirm agan narsalarga e ’tibor 
qilish m exanizm i yotadi. Bu esa favqulodda qarshilik—salbiy 
h is -tu y g ‘ularni (stress, affekt, frustratsiya kabilarni) vu- 
ju d g a keltiradi. Shunday ekan, agar shaxs o ‘z - o kzi bilan 
ich k i ruhiy kurash natijasida muvaffaqiyatga erishsa, u holda 
ijobiy xususiyatli hissiy k ech in m alaryu zaga keladi, o ‘zining 
u stid an o lzi hukm ronlik tu yg‘ulari, o ‘z kuch va qudratiga 
is h o n c h , uni anglab y e tis h , o ‘ziga o ‘zi buyruq b erish, 
o ‘zin i o ‘zi nazorat qilish , o ‘zini oldiga q o ‘ygan en g m uhim  
m a q sa d la rg a erish ish im k o n iy a tin i tu sh u n ish ro ‘yob ga 
c h iq a d i. U sh b u ruhiy ja ra y o n la r m u a m m o y e c h im id a  
ishtirok etishidan q at’i nazar, irodaviy z o ‘r berish va uning 
ich d a n kech ishi, kuchli zo'riqishlar tufayli am alga oshadi. 
Bu 
0
‘rinda shaxsning xaraktcri, individual xususiyatlari, 
ijtim oiy shartlangan xislatlari, har bir narsaga jiddiy mu* 
nosabati yetakchi va ustuvor ahaniiyat kasb etadi. A yniqsa, 
o lzin i o lzi boshqarish, gum anistik psixologiya tarkibidagi 
kategoriyalar ham da ularning hayot va faoliyatida n am oyon 
b o li s h i m u h im o'rin tutadi. M a'lum ki, shaxsiy mayllar, 
142

---

ustanovkalardan tashqari, unga ijtim oiy u stan ovk alarn in g 
ta’siri, o ‘z o ‘rni statusi yuzasidan baholash tiz im in in g t o ‘g ‘-