m iyaning pcshona qisimlarida yuz bersa, u h o ld a xatti-hara-
katlarni erkin bajarishdabuzilish n am oyon boMadi, natijada
iroda akti amalga oshishi qiyinlashadi. A buliya va apraksiya—
psixikasi xasta insonlarga xos, bu nisbatan n o y o b , fenom enal
p sixop atolog ik hodisalardir. Lekin p e d a g o g ik faoliyatda
uchraydigan irodaning kuchsizligi m iya p atologiyasi bilan
em as, balki n o to ‘g ‘ri tarbiya m ahsuli b ilan tavsiflanadi.
Iroda k u ch sizligin in g yaqqol k o‘rinishlaridan biri—bu
yalqovlik h iso b lan ib , shaxsning qiyinchiliklarni ycngishdan
bosh tortishga intilish i, irodaviy k u c h -g ‘ayrat ko‘rsatishni
qat'iy ravishda istamasligida ko‘rinadigan illatdir. Yalqovlik—
shaxs o jizlig i va irodaviy k uchsizliginin g, uning hayotga
layoq atsizligin in g , shaxsiy va ijtim oiy faoliyatiga loqayd-
lig in in g ifo d a sid ir. Y alq ovlik —sh a x sn in g ruhiy q iyofasi
boMib, biroq uni uzluksiz tarbiyaviy ta’sir va o'zin i o ‘zi
tarbiyalash orqali bartaraf ctish im koniyati m av ;id b o ig a n
ruhiy n u q son d ir.
I r o d a n a z a r iy a s i v a ta d q iq o ti t o ‘g ‘risid a
tu s h u n c h a
Iroda kategoriyasining tadqiqoti uzoq tarixga ega boMib,
inson o n g i m oh iyatin i kashf qilish jarayonidan boshlab,
m u a y y a n b ilim la r t o ‘p lan ish i tu fay li shaxs irod a sin in g
tabiatini tushunishga ilm iy yondashuv vujudga kelgan. XVII
asrda G o b b s va Spinozalar ta'kidlab o ‘tganlaridek, faollik
m anbayi b em ah su l soh anin g paydo b o lis h i deb tushunish
m u m k in em a s, chunki uni shaxsiy k u c h -q u w a tin in g hissiy
Download Do'stlaringiz bilan baham: |
