d) iroda—bu am aliy on g, o ‘zgaru v ch i va qayta qu-
riluvchi o la m , shaxsning o ‘zini o n g li idora qilishidir;
e) iroda—bu shaxsning hissiyoti va aq l-zak ovati bilan
b o g liq boMgan xususiyatidir. A m m o u q aysid ir harakatning
m otivi h isoblanm aydi
V. I. Sclivanov irodaning psixologikjabhalarini tavsiflab,
shunday g'oyan i ilgari suradi, in so n n in g o n g in i jarayonlar,
holatlar, xislatlarni o'zid a m ujassam lashtiruvchi yaxlit tizim
sifatida tasavvur qilish m um kin. S h a x sn in g u yoki bu ongli
harakati
0
‘zin in g tuzilishiga ko'ra, m u a yy an bir vaqtning
o ‘zida ham aq liy, ham hissiy, ham irod aviy hisoblanadi.
Tadqiqotchi V. A . Ivannikov esa irodani m otivatsiyaning
ixtiyoriy shakli sifatida tu sh u n ad i, sh u n in g d c k , harakat
m a ’n o sin in g o ‘zgarishi h isobiga u n i to r m o z lo v c h i yoki
q o ksh im ch a turtki yaratuvchi im k o n iy a t, yangi real m o -
tivlarni harakat bilan birlashtiruvchi y o in k i
vaziyatlarni
tasavvur m otivi tariqasida talqin qiladi. Irodaviy boshqariluv
esa harakatni „ixtiyoriy boshqariluv k o'rinish larinin g bittasi
sifatida“ tu sh u n ilad i, bunda b oshq arilu v m otivatsiyaning
ixtiyoriy o'zgarishi orqali am alga o sh irilish i ta ’kidlanadi.
Yuqoridagilardan ko'rinib tu rib d ik i,p sixologiya fanida
irodani tu sh u n ish , ta'riflash b o ‘y ic h a b ir xil m unosabat
yaratilm agan d ay, irodaviy sifa tla rn in g m a ’naviy asosini
tahlil qilish yuzasidan ham u m u m iy lik ,u m u m iy qarashlar
majmuasi mavjud em as. Jum ladan, V . A . Krutctskiy o ‘z
asarida irod aviy sifatlar tarkibiga so b itq a d a m lik , n iu s-
taqillik, q at'iyatlilik , sab r-toq atlilik, in tiz o m lilik , dadillik,
Download
Do'stlaringiz bilan baham: |
