O zbekiston respublikasi so g L iq n I saqlash

4.Endoxondral suyaklanish togaylar ichida tog‘ay usti pardasi 
ishtirokida bo‘ladi. Tog‘ay usti pardasidan tog‘ay ichiga qon 
tomirlar bilan birga kirgan biriktiruvchi to ‘qimadan osteoblastlar 
hosil boMadi. Bu osteoblastlardan paydo bo ‘lgan suyaklanish nuqtasi 
tashqariga qarab o ‘sib, suyakning g ‘ovak moddasini hosil qiladi. 
Bu tur suyaklanishda tog‘aylar to ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri suyak moddasiga 
aylanmaydi, balki yemirilgan tog‘ay moddasi o ‘m ida paydo b o ‘ladi.
Naysimon suyaklaming birinchi suyaklanish markazi homila 
hayotining ikkinchi oyida suyakning tanasida paydo bo‘ladi. 
Suyak diafizi bir-biriga yaqin joylashgan ikki qatlamli zich suyak 
moddasidan tuzilgan: tashqi qatlam po‘stloq modda perixondral yo‘l 
bilan rivojlanadi. Po‘stloq moddaning qon tomirlari ham periostdan 
tarqaladi. Ichki qatlam endoxondral yo‘l bilan taraqqiy etadi va suyak 
iligi qon tomirlari orqali oziqlanadi. Diafiz organizmda tayanch 
va himoya vazifasini bajaradi. Bu vaqtda suyakning uchi (epifizi)
32

---

tog‘ayligicha qoladi. Suyaklanish nuqtasi pastki epifizida ilgariroq, 
yuqori epifizida esa 2 yoshdan keyin paydo bo ‘ladi. Epifizlar ichida 
qizil ilik bo‘lgan g'ovak moddadan tuzilgan b o ‘lib, endoxondral yo‘l 
bilan suyaklanadi. Bulardan tashqari, bolalar, o ‘smirlar va kattalarda 
ikkilamchi suyaklanish nuqtalari paydo bo‘lib, ulardan suyaklami 
boylamlar va mushaklar birikadigan qismlari (apofizlari) suyaklanadi. 
Suyakning rivojlanish davrida yangi osteonlaming paydo bo‘lishi, 
eski osteonlaming so‘rilib ketishi bilan bir vaqtda kechadi. Osteoklast 
hujayralari suyak diafizining endoxondral qismini yemiradi va 
ilik bo‘shlig‘i paydo boladi. Ikkinchi tomondan periostaing ichki 
qavatidagi osteoblastlar yangi suyak tuzilishini boshlaydi, bir qavat 
ustiga ikkinchi qavat taxlanishi natijasida suyak eniga o ‘sadi.