Obodonlashtirish va transport

Suv 
—
o'sim liklarning hayoti (uru unishi, o'sish, o'zlashtirish 
jarayonlari) 
bo'lgan zarur element. O'simliklarning normal 
rivojlanishi uchun havoning 
namligi
 
ham katta ahamiyatga ega. 
Havoning nisbiy namligi kamayishi bilan tuproqdagi suvning 
bug'lanishi, 
shuningdek, 
uni o'simliklar tomonidan 
iste’mol 
qilinishi sezilarli darajada ortadi. Daraxt 
navlarining ko'pchilik 
turlari uchun eng qulay havo namligi 70—80 % hisoblanadi. 
Bunday sharoitlarda fotosintez yaxshiroq kechadi. O'zbekistonning 
turli rayonlarida vegetatsiya davrida havoning o'rtacha ko'p yillik
183

---

nisbiy namligi lOdan 25 %gacha oraliqda o ‘zgarib turadi, bunda 
iyul-avgust oylarida u eng past darajada bo'ladi. N am havoda 
o'sim liklar namlikni kamroq bug'lantiradi, o'sish kuchayadi; quruq 
havoda esa aksincha. Nisbatan issiq quruq qishlarda o'simliklarda 
novdalarning b a’zan qurib qolishi kuzatiladi.
Tuproq va havo namligi sharoitlari o'simliklarning tashqi 
ko'rinishiga, ularning anatom ik tuzilishiga va fiziologik vazifalariga 
ta ’sir ko’rsatadi. 
Qirg'oqchilik rayonlarida o'sim liklarda barg 
plastinkasi kichrayadi, tuklar soni oitadi. mum paydo bo'ladi.
Daraxt navlarini suvga ehtiyojiga ko'ra uch guruhga ajratish 
mumkin:
1. 
N am likka
talabgor (gigrofitlar) — ortiqcha namlangan 
tuproqlarda o'sadi (botqoq sarvi, tollar, lapina, terak, qayrag'och 
va b.);
2. 
N am likka o'rtacha
talabgor (mezofitlar) — yetarlicha 
namlangan joylarda tabiiy ravishda o'sib chiqadi (barglardan — 
am ur barxati, qalin qayin, silliq qayrag'och, zarang, o 'tk ir bargli 
zarang, mayda bargli jo'ka, magnoliya, oddiy chetan, oddiy 
shumtol; ignabarglilar — tikanli archa, kumushsimon archa, tiss);
3.