Оилавий тарбия сабоқларииииии indd

БОЛАЛАРДА ТАРБИЯ БУЗИЛИШИ ТУРЛАРИ ВА 
УЛАРНИ КЕЛТИРИБ ЧИҚАРУВЧИ ИЖТИМОИЙ-
ПСИХОЛОГИК ОМИЛЛАР
Болалар ва ўсмирлар хулқ-атворидаги салбий оғишлар 
борасида олимлар бир қатор типологиялар (турланишларни) 
яратишган. Қуйида уларнинг айримларига тўхталиб ўтамиз.

---

14
1. 
“Эси паст”. Бундай болалар ва ўсмирлар хулқ-атво-
рида шўхлик, ёқимсиз хатти-ҳаракатлар етакчилик қилади. 
Улар уйга кеч келиш, алдаш, таълим муассасасидаги ҳар 
хил низоли вазиятларнинг келиб чиқишига сабабчи бўлиш, 
кинога чиптасиз кириш, доим жанжаллашиш, атрофдаги-
ларнинг кўнглини қолдириш, гиёҳванд моддаларни татиб 
кўришга мойил бўладилар.
2. 
“Ота-онанинг душмани”. Бу тоифадаги болалар ва 
ўсмирлар ўз хатти-ҳаракатлари билан ота-оналарини қийин 
вазиятга қолдирадилар, уларга норозилик ҳиссини очиқ-ой-
дин намоён этадилар. Улар ота-онасининг муносабатини 
тушунмайдилар. 
3
. “Ахлоқсиз бола”. Бундай болалар ва ўсмирлар асо-
циал (хулқ оғиши) йўналишга эга. Уларнинг ҳиссий ва 
интеллектуал тараққиётида ўзгаришлар кузатилмайди, 
хулқ-атворида ҳам яққол ўзгариш ифодаланмайди. Уларда 
қонунбузарлар билан алоқада бўлишга мойиллик ҳукм су-
ради. Бундай ҳолат болага нисбатан оиладаги эътиборсиз-
лик ёки номақбул оилада тарбия топганлик замирида вужуд- 
га келиши мумкин.
4
. “Органик”. Бу тоифадаги болаларда миянинг лат 
ейиши ёки ақлий тараққиётдан ортда қолиш юзага кела-
ди. Бу эса тартиб-интизом ва хулқ-атворнинг бузилишига 
олиб келади. Бундай болалар кўпинча ўз тенгдошлари би-
лан жанжаллашадилар.
5
. “Психотиклар”. Ақлий жиҳатдан тўлиқ етилма-
ган, касалманд болалар бўлиб, уларда галлюцинация (хаё-
лий образларни гавдалантириш), ноқонуний ҳаракатлардан 
хурсанд бўлиш, бузғунчи фикрлар ҳукмронлик қилади. 
6. “