Oilaviy tadbirkorlik

Oilaviy korxona boshlig‘i

Yuridik va jismoniy shaxslar bilan o‘zaro munosabatlarda oilaviy korxona nomidan uning boshlig‘i ish ko‘radi.

Oilaviy korxona boshlig‘i oilaviy korxonaning ishtirokchilari mol-mulkiga ega barcha mulkdorlar o‘zlari nomidan ish muomalalarida ishtirok etishga bir ovozdan huquq bergan oilaviy korxonaning muomalaga layoqatli ishtirokchilaridan biri hisoblanadi.
Oilaviy korxona boshlig‘i vaqtincha mehnat qobiliyatini yo‘qotgan taqdirda yoki uzoq vaqt bo‘lmaganda, u oilaviy korxonaning qolgan ishtirokchilari bilan kelishgan holda o‘z majburiyatlarini vaqtincha bajarish vakolatini korxona ishtirokchilaridan biriga berishga haqlidir.
Oilaviy korxona boshlig‘i bir vaqtning o‘zida boshqa oilaviy korxona boshlig‘i bo‘la olmaydi.
Mehnatga layoqatli yoshga to‘lmagan shaxslarning oilaviy korxonadagi ishtiroki 

Oilaviy korxona ishtirokchilari – qarindoshlar (shu jumladan farzandlikka va oilaga tarbiyaga olingan bolalar) tarkibidan mehnatga layoqatli yoshga to‘lmagan shaxslar, mehnat qonunchiligida belgilangan tartibda oilaviy korxonaning faoliyatiga o‘zlarining imkoniyatlari doirasida mehnat hissasini qo‘shishi mumkin. Ushbu shaxslarga oilaviy korxona faoliyati uchun tavakkal qilish va mulkiy javobgarlik yuklatilmaydi.

Oilaviy korxonaning faoliyat sohalari va turlari 

Oilaviy korxona qonun hujjalarida belgilangan tartibda har qanday faoliyat turlari bilan shug‘ullanishi mumkin, qonun hujjatlari bilan ta’qiqlangan holatlar bundan mustasno.

Oilaviy korxona qonun hujjatlarida belgilangan tartibda vakolatli davlat organi tomonidan berilgan maxsus ruxsatnomalarga (litsenziyalar) ega bo‘lgan taqdirda ayrim faoliyat turlari bilan shug‘ullanishi mumkin.
Oilaviy korxona aksiz to‘lanadigan mahsulotlarni ishlab chiqarish, yer osti boyliklaridan foydalanganlik uchun soliq solinuvchi foydali qazilmalarni qazib olish bilan bog‘liq hamda yuridik shaxslar uchun qat’iy belgilangan soliq va yagona yer solig‘i nazarda tutilgan faoliyat turlari bilan shug‘ullanishi mumkin emas.
Oilaviy korxonaning zaharli va radioaktiv moddalar va materiallar, yuqori bosimli uskunalar hamda inson hayotiga va atrof tabiiy muhitiga jiddiy xavf soluvchi boshqa uskunalardan foydalanish bilan bog‘liq bo‘lgan faoliyat turlari bilan shug‘ullanishi man etiladi. Oilaviy korxona foydalanishi ta’qiqlangan moddalar, materiallar va uskunalar ro‘yxati O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan aniqlanadi.
Oilaviy korxonaning xo‘jalik faoliyatini amalga oshirish joyi turar joy (ko‘p kvartirali uylarda joylashgan turar joylardan tashqari) va noturar joylar, shu jumladan oilaviy korxona ishtirokchilariga mulkchilik shaklida tegishli bo‘lgan yoki ular tomonidan ijara sifatida foydalanadigan ishlab chiqarish, saroy va xo‘jalik binolari hisoblanadi.
Ayrim faoliyat turlari, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollardan tashqari, oilaviy korxona tomonidan xo‘jalik faoliyatini amalga oshirish uchun foydalanayotgan turar joylar noturar joylarga o‘tkazilishi talab etilmaydi.
Oilaviy korxona tomonidan ko‘p kvartirali uylarda joylashgan joylarni sanoat ehtiyojlari uchun ishlatishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Oilaviy korxona ta’sis shartnomasiga muvofiq ixtiyoriylik asosida shakllantiriladi va belgilangan tartibda davlat ro‘yxatidan o‘tgandan so‘ng tashkil etilgan hisoblanadi.
Ta’sis shartnomasida quyidagilar ko‘rsatiladi:
er-xotin va oilaviy korxonaning boshqa ishtirokchilarining, er-xotinga nisbatan tug‘ishganlik darajasini ko‘rsatgan holda, familiyasi, ismi, otasining ismi va doimiy yashash joyi;
ustav fondining miqdori;
oilaviy korxona boshlig‘ining familiyasi, ismi, otasining ismi;
oilaviy korxonaning firma nomi va joylashgan yeri (pochta manzili);
oilaviy korxonaning vakolatxonalari va filiallari to‘g‘risidagi ma’lumotlar;
oilaviy korxona faoliyatining asosiy yo‘nalishlari (turlari);
tadbirkorlik faoliyatidan olingan, shuningdek oilaviy korxona tugatilishi va qayta tashkil etilishi munosabati bilan daromadlarni oilaviy korxona ishtirokchilari o‘rtasida taqsimlanishi tartibi;
xo‘jalik oborotiga jalb qilingan umumiy mol-mulkning ro‘yxati;
ishtirokchilar tomonidan muhim sanalgan boshqa shartlar.
Ta’sis shartnomasi oilaviy korxonaning barcha ishtirokchilari tomonidan imzolanadi.
Agar, umumiy mol-mulk egasi bo‘lgan er-xotinlar nikohi bekor qilingan taqdirda, ta’sis shartnomasi qayta tuziladi, bunda oilaviy korxonani qayta ro‘yxatdan o‘tkazish talab etilmaydi.
Agar, oilaviy korxona tarkibidan uning ishtirokchisi ixtiyoriy ravishda chiqadigan yoki vafot etadigan bo‘lsa, u holda ta’sis shartnomasiga tegishli o‘zgartirishlar kiritiladi va bunda, oilaviy korxonani qayta ro‘yxatdan o‘tkazish talab etilmaydi.
Oilaviy korxona o‘rnatilgan tartibda davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan paytdan boshlab yuridik shaxs maqomiga ega bo‘ladi.
Oilaviy korxonani ro‘yxatdan o‘tkazuvchi organ tomonidan davlat ro‘yxatidan o‘tkazish quyidagi hujatlar taqdim etilganda amalga oshiriladi:
oilaviy korxona boshlig‘ining familiyasi, ismi, otasining ismi va yashash manzili hamda oilaviy korxona ishtirokchilarining pasport ma’lumotlari yoki ularning shaxsini tasdiqlovchi boshqa hujjatlar ko‘rsatilgan o‘rnatilgan shakldagi ariza;
ta’sis shartnomasi;
davlat bojining belgilangan miqdori to‘langanligi haqidagi bank to‘lov hujjati.
Ro‘yxatdan o‘tkazuvchi organlar ariza beruvchiga oilaviy korxona sifatida davlat ro‘yxatidan o‘tkazishni uni tashkil etish maqsadga muvofiq emas degan vaj bilan rad etishga yoki qonun hujjatlarida nazarda tutilmagan qo‘shimcha talablarni belgilashga haqli emas.
Ariza beruvchini oilaviy korxona tariqasida davlat ro‘yxatidan o‘tkazishni rad etganlik, shuningdek ro‘yxatdan o‘tkazish muddatlarini buzganlik ustidan sudga shikoyat qilish mumkin. Ro‘yxatdan o‘tkazuvchi organning qarori, shuningdek mazkur organ mansabdor shaxslarining harakatlari (harakatsizligi) sud tomonidan qonunga xilof deb topilgan taqdirda, ular ariza beruvchiga ro‘yxatdan o‘tkazishni rad etganlik yoki ro‘yxatdan o‘tkazish muddatini buzganlik tufayli yetkazilgan zarar o‘rnini qoplaydilar.
Narxlar va reklama kichik biznes muvaffaqiyatining ikki muhim qismidir. Keling, bir nechta tadbirkorlar ushbu ikkala masalada qanday muvaffaqiyatli kurashganliklarini ko'rib chiqaylik. Zoobie uy hayvonlari - bu yostiq va ko'rpa kabi maktabgacha yoshdagi bolalar uchun o'yinchoq. Ikkala aka-uka Reid va J.C.Smut, Zoobies-ni kenja opa-singillarini tomosha qilib, to'ldirilgan hayvonlari, yostiqlari va ko'rpa-yostiqlari bilan sayohat qilishganida ixtiro qilishdi. Zoobie Uy hayvonlari uchchalasini ham bir biriga bog'laydilar. Qanday qilib ular dunyo to'g'risida o'z mahsulotlari haqida ma'lumot tarqatishdi? Savdo ko'rgazmalari yangi o'yinchoq haqida xalqaro miqyosda ma'lum bo'ldi. Jurnallar, gazetalar va virusli marketing reklama mahsulotlarini reklama qilishda, shuningdek bloggerlar tomonidan ushbu yangi mahsulot haqida ma'lumot tarqatishda muhim rol o'ynagan. Reid va J.C o'zlarining Zoobie Uy hayvonlarining sifatini ta'kidlash uchun narxdan foydalanib, o'z mahsulotlarini faqat yuqori darajadagi bozorda sotishni tanladilar.

Sayyid Nadimi va uning ikki o'g'li biznesning juda boshqacha turini - Ijtimoiy Tutun - amerikaliklarning Yaqin Sharqda qalyani chekish odatlariga bo'lgan qiziqishlariga asoslangan biznes bilan shug'ullanadilar. Ali Arlingtondagi Texas Universitetida talaba bo'lgan paytida "Ijtimoiy Sigaret" ga asos solgan va u xalqaro kanca bozoridagi eng tez o'sib boruvchi etkazib beruvchilardan biriga aylangan. Ushbu oilaviy biznes, hook-lounsga bo'lgan qiziqishni 1999 yildan beri ortib borayotgan mablag'lar evaziga moliyalashtirmoqda, bu 1999 yildan beri 400 foizni tashkil etadi. Qalandar chekish ijtimoiy tadbir bo'lganligi sababli, kanca saloniga kelgan mijozlar restorandagidan ikki baravar ko'proq vaqt sarflashadi. Mijozlar u yerda bo'lishganda, ular shishaga bir soatiga 16 dollargacha pul sarflashadi, qo'shimcha oziq-ovqat va ichimlik iste'mol qilishadi. Ishning narxi $ 2 (farishta, meva va / yoki qalpoqli dudlangan tamaki aralashmasi). Hozirgi kunda kichik biznes uchun tez rivojlanayotgan sakkizinchi tarmoq - bu non yopadigan novvoyxonalar. Adriano Lukas Nyu-York shahrida o'zining dunyodagi eng yaxshi shokoladli tortini ochdi. Tantanali ochilishdan oldin ham Lukas Nyu-York Tayms va Nyu-York jurnallarida mahalliy matbuot tomonidan katta qiziqish bilan tilga olinib, unga juda ko'p zaruriy e'lonlar taqdim etilgan edi. Dam olish kunlari ularning ochilishi paytida 400 ta shokolad keki sotib olindi. Kevin VanDeraa - Minneapolisdagi nonvoyxonaning CupCake egasi. Marketing tadqiqotlarini olib borgandan so'ng, u o'zining maqsadli auditoriyasi faqat kokteykalardan ko'proq narsani xohlashini aniqladi, garchi u oltita turli toifani taklif qilsa ham. Shunday qilib, u o'z mahsulotlar qatoriga sho'rvalar va sendvichlarni qo'shdi, shuningdek kun bo'yi nonushta qildi. Savdoni amalga oshirish uchun u qishda va ertalabki qahvalarda sho'rva unga to'lovlarni to'lash uchun barqaror pul oqimi ta'minlanishini tushundi. Reklama, shokolad keki uchun matbuot tomonidan ishlab chiqariladigan reklama, Internet va savdo shoularidan mahsulotingizni tanishtirishga qadar bo'lgan hamma narsani o'z ichiga olishi mumkin. Jarayonda xarajatlar va daromadlarga e'tibor berish ham muhimdir.