Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарⱪанд иⱪтисодиёт ва сервис институти з

1.2. Тадбиркор ташкилотларининг манфаатдор томонлари
Тадбиркор-бу янги бизнесни яратадиган, аксарият хавф-хатарларга эга бўлган ва мукофотларнинг аксариятидан завқланадиган шахс. Бизнесни ташкил этиш жараёни тадбиркорлик деб номланади. Тадбиркор одатда инноватор, янги ғоялар, товарлар, хизматлар ва бизнес/ёки процедуралар манбаи сифатида қаралади.
Тадбиркорлар ҳар қандай иқтисодиётда муҳим рол ўйнайди, эҳтиёжларни олдиндан билиш ва бозорга яхши янги ғояларни олиб чиқиш учун зарур бўлган кўникма ва ташаббусдан фойдаланади. Стартап яратиш хавфини ўз зиммасига олишда муваффақиятли эканлигини исботловчи тадбиркорлик фойда, шон-шуҳрат ва давомий ўсиш имкониятлари билан тақдирланади. Муваффақиятсиз бўлган тадбиркорга зарар олиб келади ва иштирокчилар учун бозорларда камроқ тарқалади.¹⁶
Юқорида санаб ўтилган хусусиятлар, тадбиркорлик ташкилотларининг манфаатдор томонлари учун муҳим бўлиб ҳисобланади.
Корпорацияда манфаатдор (stakeholder) томон 1963 йилда Stanford Research Institute тадқиқот институтида бўлиб ўтган ички меморандумда ушбу сўзнинг биринчи ишлатилишида белгиланганидек, "ташкилот қўллаб-қувватланмайдиган гуруҳлар" аъзоси ҳисобланади. Кейинчалик назария 1980-йилларда R. Edward Freeman томонидан ишлаб чиқилган ва қўллаб-қувватланган. Ўшандан бери у бизнес амалиётида ва стратегик менежмент, корпоратив бошқарув, бизнес мақсади ва корпоратив ижтимоий жавобгарлик (social responsibility (CSR) билан боғлиқ назарияларда кенг қабул қилинади.
Манфаатдор томон ((stakeholder)-бу компанияга қизиқиш билдирадиган ва бизнесга таъсир қилиши ёки таъсир қилиши мумкин бўлган томондир. Оддий корпорациянинг асосий манфаатдор томонлари унинг инвесторлари, ходимлари, мижозлари ва етказиб берувчиларидир.
Бироқ, корпоратив ижтимоий масъулиятга эътибор ортиб бориши билан концепция жамоалар, ҳукуматлар ва савдо уюшмаларини ўз ичига олган ҳолда кенгайтирилди.
Манфаатдор томонлар ташкилот учун ички ёки ташқи бўлиши мумкин.
Ички манфаатдор томонлар (Internal stakeholders)-бу компанияга бўлган қизиқиш бандлик, мулкчилик ёки инвестиция каби тўғридан-тўғри муносабатлар орқали келиб чиқадиган мижозлар.