Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарⱪанд иⱪтисодиёт ва сервис институти з

Молиявий ҳисоб (Financial accounting).
(а) Молиявий операцияларни қайд қилиш (Recording financial transactions). Молиявий бухгалтерия белгиланган тушунчалар, тамойиллар, бухгалтерия стандартлари ва қонуний талабларга мувофиқ операцияларни пул шаклида таснифлаш ва қайд этишни қамраб олади. Бу вақт давомида ва охирида ўша битимлар таъсири иложи борича аниқ бир кўриниши тақдим этади. Буюк Британияда компаниялар тўғрисидаги қонун компаниялар директорларидан операциялар, активлар ва мажбуриятлар ва қайси ҳисобварақлардан бухгалтерия маълумотномаси даври учун фойда ёки зарарни ва молиявий ҳолат тўғрисидаги ҳисоботни кўрсатишга тайёр бўлиши керак (баланс ҳисоботи) ушбу маълумот асосида давр охирида активлар ва мажбуриятлар ва капитални батафсил баён қилиш керак.
(b) Аксиядорларга ҳисобот бериш (Reporting to shareholders). Бундан ташқари, компаниялар ахбороти қонунда батафсил талабларига мувофиқ акциядорларга ошкор хабар қилиниши керак. Барча бу маълумотлар аудиторлик қонуни асосида амалга оширилади. (қурилиш жамиятлари ва хайрия ташкилотлари, шунга ўхшаш қонунчиликка бўйсунади).
Ғазначилик бошқаруви (Treasury management). Ғазначилик менежменти ташкилот томонидан маблағ манбалари ва ишлатилишини режалаштиради ва назорат қилади. Бунга бир қатор техникалар орқали эришилади.
(а) пулни бюджетлаштириш (Cash budgeting) кундалик, ҳафталик, ойлик, чораклик ва ҳар йили;
(b) банк овердрафт муомалаларни амалга оширадиган объектини ташкил қилиш; пул бозорларида ва капитал бозорларида қарз маблағлари;
(c) қайтармайдиган қарз ва кредитлар суммалари, ютуқлари;
(d) Ҳақиқий пул оқимларини бюджетга нисбатан таққослаш;
(е) эҳтимол, етказиб берувчилар учун тўловларни амалга кассир мажбуриятлари, иш ҳақи ва банк тушумларини тўлаш;
(f) валюта муомалаларини бошқариш, фирманинг валюта курсларининг ўзгариши натижасида юзага келадиган йўқотишлар хавф таъсирини чеклаш.
5 тур айланма маблағлари ва бошқа масалалар.
Компаниянинг айланма маблағларини бошқариш бизнес муваффақияти учун жуда муҳимдир. Айланма маблағлар нақд пул, дебиторлик қарзлари, кредиторлик қарзлари ва инвентаризациядан иборат.
Бериладиган кредитлар. Олинган самарали кредит назорат томонидан бошқарилиши мумкин. Кам таъминланган кредит учун назорат жавобгарлиги мавжуд.
(а) Қайтарилмас қарзлар. Агар харидор олинган товарлар учун пул тўламаса ва қарзни ундириш учун ҳеч қандай ҳаракат қилинмаса, Сотилган товарлар учун савдо даромади олинмайди.
(b) Қарзларини ўз вақтида йиға олмайдиган компания ўз ҳисоб-китобларини тўлаш учун банк overdraft молиясидан фойдаланиши керак. Агар банк ўз кредитининг хавфсизлигидан хавотирда бўлса, бу компания фоиз ставкаларининг ошишига ва банкнинг кредит қарорларига нисбатан заифлигини англатиши мумкин.
Инвентаризация (Inventory). Инвентаризация даражаси илгари муҳокама қилинган баъзи ишлаб чиқариш тизимларининг диққат марказидир. Инвентаризация харажатларни ушлаб туриш ҳар доим бошқарилиши керак.
Молия бўлими кўпинча иш ҳақи учун жавобгардир. HR ва ишлаб чиқариш иш ҳақи ставкалари, вақт жадваллари ва маълумотларни тақдим этади.
Бошқарув ҳисоби маълумотлари (Management accounting information). Молия функцияси менежментга режалаштириш, қарор қабул қилиш ва назорат қилишда ёрдам бериш учун маълумот беришда муҳим рол ўйнайди. Бунга бошқарув ҳисоби дейилади.

1.