Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарⱪанд иⱪтисодиёт ва сервис институти з

Хайрия CSR -корхоналарнинг хайр-эҳсонлари ва хайрия ишларига қўшган ҳиссалари хайрия ҳисобланади.
Иқтисодий CSR -ижтимоий масъулиятнинг сўнгги тури экологик, ахлоқий, хайрия ва ижтимоий ташаббусларнинг молиявий жиҳатларига қаратилган. Компания нафақат фойда келтириши, балки иқтисодиётни қўллаб-қувватлаш учун солиқларни масъулият билан тўлаш каби адолатли чораларни ҳам қўллаши керак.

1. 
   Мисол. PQR фирмаси электрон қурилмалар ва жиҳозларни сотади. Электрон чиқиндиларни бошқариш билан боғлиқ ташвиш туфайли PQR электрон чиқиндиларни йиғиш дастурини жорий этишга қарор қилди. Ушбу дастур орқали PQR маҳсулотига эга бўлган шахслар ҳар қандай электрон чиқиндиларни оғирлиги бўйича энг яқин PQR дўконига тўплашлари ва сотишлари мумкин. Яъни, мижозлар 1 фунт электрон чиқиндиларни $5 долларга сотишлари мумкин. Шунингдек, PQR маҳсулотларидан электрон чиқиндиларни сотадиган мижозлар фунт учун қўшимча $3 доллар олади. Фирма йиғилган электрон чиқиндиларни қайта ишлайди. Мижозлар ўзларининг PQR аъзолик ҳисобларига ташриф буюришлари ва улар ва бошқалар томонидан киритилган бадалларни текширишлари мумкин. Шунингдек, улар қайта ишланган электрон чиқиндиларнинг умумий миқдорини, видеоларни қайта ишлашни ва ҳоказоларни кўришлари мумкин.
   

Ушбу дастур орқали PQR ўзини сотади. Масалан, ушбу дастурда фақат PQR маҳсулотига эга бўлган шахслар иштирок этиши мумкин, бу эса бошқаларни компаниядан сотиб олишга ундайди. Шунингдек, у муҳим масалани ҳал қилишда жамоатчилик орасида яхши обрўга эга бўлиш ва бундан ташқари, компания таркибий қисмларни ажратиши ва уларни таркибий қисми сифатида сотиши мумкин.
2.Мисол. Duke Energy Corporation ва Southern Company электр энергиясини тарқатувчи иккита компаниянинг сўнгги мисоллари. Америка Қўшма Штатлари Олий судининг 30 йил 2022 июндаги қароридан сўнг, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш агентлигининг (Environmental Protection Agency (EPA)) кўмир ва газ билан ишлайдиган электр станциялари томонидан чиқиндиларни назорат қилиш ва тартибга солиш ваколатини чеклади; икки компания чиқиндиларни камайтириш ва иқлим ўзгаришини секинлаштириш учун ўз манфаатдор томонлари билан яқиндан ишлашга қарор қилишди.
Ушбу мисолда Duke Energy 2035 йилга қадар кўмир билан ишлайдиган заводини ишлатишдан нафақага чиқишга қарор қилди. Сабаби кўпгина инвесторлар ва манфаатдор томонлар ушбу суд қароридан сўнг, сармоя киритишни ўйлаб қолишди. Бу эса ўз навбатида компаниянинг иқтисодий ахволини таранг бўлишига олиб келди. ²²⁵
Корпоратив бошқарув асосан компаниянинг кўплаб манфаатдор томонлари, масалан, акциядорлар, юқори бошқарув раҳбарлари, мижозлар, етказиб берувчилар, молиячилар, ҳукумат ва жамият манфаатларини мувозанатлашни ўз ичига олади. Корпоратив бошқарув компаниянинг мақсадларига эришиш учун асос яратганлиги сабабли, у ҳаракат режалари ва ички назоратдан тортиб то самарадорликни ўлчаш ва корпоратив ошкор қилишгача бўлган деярли барча бошқарув соҳаларини қамраб олади.²²⁶
Корпоратив бошқарувнинг истиқболлари 33-расмда акс эттирилган.

Уларнинг пул маблағларини бизнесга тикиш



эгалари





Барча бизнес активларига эгалик қилиш
эгалари ва менежерлар
одатда йирик
ташкилотларда бир
хил одамлар эмас

Бизнес



Бизнес учун қарорлар қабул қилиш




менежмент



Бизнес операцияларини бошқариш