Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi abduhamid nurmonov struktur tilshunoslik: ildizlari va yo‘nalishlari

Substitut 
- ma’lum sinfgtt mansub bo‘lgan birshaklning muayyan bir 
sharoitda boshqasi bilan almashinib kelishi (Blumfild).
Substitutsiya -
1. Ifoda planidagi o ‘zgarishning mazmun planidagi o ‘zgarishga olib 
kclmaydigan munosabat.
2. Konstrqksiya tarkibidagi bir lisoniy birlikni boshqasi bilan 
almashtirish yo'li bilan transformandlarni hosil qilish qoidasi.
Sxcma 
- til birligining sof shakl sifatidagi izohi (Yelms/ev).
So‘z-morfcma 
- bilta erkin morfcmadan tashkil topgan birlik. Minimal 
crkin shakl (Blumfild).
Tagmcma 
— grammatik ma'noli birlik (Blumfild).
Takscma 
— ayn. Fonema (Yelmslev).
Tashqi lingvistika 
— tilning yasliashi uchun zarurbo‘lgan lashqi sliart- 
sharoitlarni o ‘rganuvchi fan (Sossyur).
Tcrminal zanjir 
— bevosita ishtirokchilarga ajratish uchun asos bo‘lgan 
har qanday gap zanjiri.
Til -
1. Til egalarining har biri xotirasida mavjud bo'lgan nutqiy faoliyatga 
kirishish imkoniyati, nutqiy faoliyatning bir qismi (Sossyur).
2.
Til egalari ongida virtual mavjud bo‘lgan grammatik sistema (Sossyur).
3. Har qanday lug'at va har qanday sintaktik modcllar yig‘indisi 
(A. Gardiner).
151
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

4. 
Munosabat tugunlari (Yelmslev). Amalda qanday moddiylashishiga 
bog‘liq boMmagan sof sxema, sof shakl (Yelmslev).
Tilni immanent o‘rganish 
- tilni nolisoniy (fizik, fiziologik, psixologik, 
mantiqiy, sotsiologik) hodisalar qorishmasi (konglamerati) sifatida emas, 
balki o‘z ichida yopiq boMgan bir butun struktura sifatida, o'ziga xos (sue 
generis) ichki struktura sifatida o'rganish (Yelmslev).