Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi abduhamid nurmonov struktur tilshunoslik: ildizlari va yo‘nalishlari

Neytralizatsiyalashgan (mo'tadillashgan) zidlanish 
- til sistemasidagi 
zidlanuvchi a'zolar nutq jarayonida muayyan sintagmatik munosabatga kirish 
natijasida ular o'rtasida zidlanishga asos bo'lgan belgining yo'qolishi 
( Trubetskoy).
Nocma 
- Glosscmanmg m aiio tomoni (Blumfild).
Nutq --
1. Qisqa muddatli, tarixan bctakror so'zdan foydalanish faoliyati 
(A. Gardiner).
2. Amaldagi til.
3. Munosabat tugunlarining namoyon boiishi (Yelmslev).
Nutqiy akt 
— individual nutqiy jarayon (Yelmslev).
Nutqiy faoliyat —
1. Sotsiallik va individuallik bclgilarini o'zida mujassam etgan, til-nutq 
munosabati birligidan tashkil topgan butunlik (Sossyur).
2.
Til va nutq sintczi (Mikush).
Opcrand 
— transformatsiya uchun asos bo‘lgan gap. Qarang. Yadro gap.
Oxirgi (atamal) ishtirokchi 
- matn qismlarini bo‘lganda cng oxirgi 
mazmuniy bo‘lakka bo'linmas qism (Blum fld).
Parataksis 
— scgmcnt birliklar ustiga qo'yilgan va sinlaktik birliklarni 
izohlashga yordam bcradigan ustsegment birliklarni o'rganuvchi tilshunoslik 
bo'limi.
Pcrmutatsiya 
— konstruksiya tarkibidagi lisoniy birliklanring o ‘rnini 
o'zgartirish yo‘li bilan transformandlarni hosil qilish qoidasi.
Plerema 
- maznuin plani birligi, mazmuniy parcha (Yelmslev).
Plcrcmatika 
- plcremalarni o'rganuvchi tilshunoslik boMimi (Yelmslev).
149
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Privativ zidlanish 
— qiyosga asos bo‘lgan bclgi zidlanuvchi a’zolarning 
birida bor, boshqasida yo‘q boMgan zidlanish. Masalan, t-d, k-g undoshlari 
o'rtasidagi zidlanish privativ bo'lib, zidlanishga asos boMgan ovoz bclgisi 
zidlanishlarning birinchi a’zolarida yo'qligi, ikkinchi a'zolarida borligi bilan 
xarakterlanadi (Trubetskoy).