Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi abduhamid nurmonov struktur tilshunoslik: ildizlari va yo‘nalishlari

Scma 
- boshqa mayda bo'lakka boMinmaydigan cng kichik ham shakliy, 
ham funksional birlik (Skalicltku).
Semema 
- morfcmaning ma’no tomoni (Blumflld).
Sintagma 
— nutq oqimida biri ikkinchisi orqasidan tcrilib cho‘ziqlikni 
hosil qiluvchi nutqiy birliklar bogManishi (Sossyur).
Sintagmatik butunlik 
— ikki va undan ortiq elcmcntlarning o'zaro 
bogMiq munosabatidan tashkil topgan butunlik (Sossyur).
Sintagmatik munosabat 
- lisoniy (lingvistik) birliklarning muayyan 
bir chuziqlikdagi ketma-ket munosabat (Sossyur).
Sintaktik derivatsiya 
— hosila gapning asos (yadro) gapdan grammatik 
maqomi va mazmuni jihatidan farq qiladigan shakliy o'zgarish.
Smtaktik konstruksiya 
— tarkibidagi bcvosita ishtirokchilarning har 
qaysisi bogMiq morfcma boMmagan til shakli (Blumflld).
Sinxron (statik) lingvistika 
- obycktlarning muayyan bir davridagi 
turg‘un bolatini o'rganuvchi tilshunoslik (Sossyur).
Sodda shakl 
-- boshqa til shakliariga o'xshamagan shakl (morfema).
Stem (asos) 
- so‘z o'zgarishi va yasalishi uchun tayanch nuqta boMib 
xizmat qilgan, ya’ni bog'liq morfcmalami o'ziga qabul qiluvchi qism (Blumflld).
Struktura —
1. O'zaro bogMangan va shartlangan munosabatda boMgan clemcntlardan 
tashkil topuvchi butunlik.
2. Munosabat tugunlari (Yelmslev).
150
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

3. 
Bevosita kuzatishdan yashiringan va ilmiy-tahlil asosida tiklangan 
tilning ichki asosi (Novcik).
Substansiya —
1. Sczgi a'zolari ta’siriga bcriluvchi moddiylik (Sossyur).
2. M a’lum shaklning (mohiyatning) bevosita kuzatishda xilma-xil 
moddiy ko'rinishlari (Yelmslev).