Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirmgi b. Yu. Xodiyev, D. S. Qgsimova korporativ

1 
Кашанина T.B. Корпоративное право (право хозяйственных товари­
ществ и обществ). - М.: НОРМА -ИНФРАМ, 1999, с. 57, 153; Фельдман
А.Б. Управление корпоративным капиталом. — М.: Финансовая академия 
при Правительстве РФ, 1999, с. 194; Маслеченков Ю.С., Тронин Ю.Н. 
Финансово промышленные корпорации России. — М.: 1999, с. 3. Ушбу 
таъриф шунингдек М.А. Эскиндаровнинг 
«Развитие 
корпоративных 
отношений в современной российской экономике. - М.: Республика, 1999. 
— С. 224» асарида ишлатилади.
14

---

Bu konsepsiya asosida korporatsiya tushunchasining birinchi, 
iqtisodiy-huquqiy ma’nosini ko‘rsatish mumkin — bu hech bo'lmaganda 
bir qismi tijorat tashkiloti boMgan bir nechta yuridik shaxslaming ko‘p 
hollarda yuridik shaxs maqomiga ega bo‘lmagan birlashmasi. Xoruda 
korporatsiyalarning har xil huquqiy shakllari (GFRda konsemlar, AQSH 
va Buyuk Britaniyada xolding guruhlari, Yaponiyada keyresular, Janubiy 
Koreyada chebollar), odatdagidek, yuridik shaxs maqomiga ega emaslar.
Korporatsiyaning yana bir iqtisodiy tushunchasini ham berish zarur. 
Firmalarning kontrakt nazariyasiga muvofiq bozor va firma transak- 
siyalarning muqobil tizimidir, bunda, agar bozorda boshqarishning 
asosiy mexanizmi narx bo‘lsa, firmada markazlashgan boshqaruv 
tizimidir. Firma (iyerarxiya) va bozor (poliarxiya) o‘ziga xos davomiylik 
(kontinuum)ning yakunlovchi ko‘rinishidir L. Ushbu ko‘rinish narx va 
boshqarishning buyruq mexanizmini o‘z ichiga olgan ko‘pgina oraliq 
shakllariga ega. Aynan shu oraliq (gibrid) shakllar кофога181уа1агёк. 
So‘zsiz, кофога181уап^ iqtisodiy va iqtisodiy-huquqiy tushunchalari 
bir biriga umumiy jihatdan mos.
Shunday qilib, yuridik shaxs maqomiga ega, markazdan chiqarish, 
ichki tadbirkorlik, ichki bozor va ayrim bo‘linmalar avtonomiyasiga 
(gorizontal korporatsiyalar, aylanma korporatsiyalar, divizion tizimli 
kompaniyalar) ega tamoiyllardan foydalanuvchi iqtisodiy-huquqiy 
jihatdan кофога181уа bo'lmagan va iqtisodiy nuqtai nazardan кофо- 
ratsiya hisoblanadigan ta^oratsiyalar mavjud.
Aksincha, rasman bir qator yuridik shaxslardan iborat xoldinglar 
ko‘pincha, markazlashtirilgan tizim bo‘lib ularning tarkibidagi кофо- 
ratsiyalar gorizontal knporatsiyalar koфoratsiyalariga nisbatan erkinligi 
kam. Bunday hollarda iqtisodiy nuqtai nazardan ular korporatsiya 
emas. Balki iyerarxiyalardir, lekin iqtisodiy-huquqiy nuqtai nazardan 
xolding ^poratsiyaning yaqqol namunasidir.