Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi O‘zbekiston Respublikasi

II.2 Zulfiya to‘plamlari va she’rlari


Zulfiya she’rlari ixchamligi, ixchamligi bilan ajralib turadi. Shoiraning “Uni Farhod deb atashgan”, “Olov va yo‘l she’ri”, “Xotira parchalari” dostonlari ham qisqa shaklda yozilgan. Urush yillarida yozilgan va katta muvaffaqiyat qozongan birinchi she’r “Uni Farhod deyishgan” dostonidir. She’r markazida vatanparvarlik, olijanoblik bilan to‘yingan real hayot qahramonlarining ma’naviy olami mujassam. Asar so'zlarni rassomning asariga moslashtirish g'oyasiga asoslanadi. She’r qahramoni, o‘zbek sahnasida ko‘plab rollarni ijro etgan rassom Qobilqori Siddiqov urushda qahramonlik, xayrixohlik, vatanparvarlik kabi yuksak tuyg‘ularni namoyon etgan, frontda “Vatan uchun jon fido” qilgan. Uning qahramonona kurashi, fojiali taqdiri “jonimizni asrang, do‘stlarimiz uchun qasos oling” degan chaqiriqdek yangradi.
Yozuvchi Oybek xotirasiga bag‘ishlangan “Olov va yo‘l she’ri” biz uchun Zulfiyaning qimmatli merosidir. She’rda Oybek o‘zining mashaqqatli ahvoliga qaramay, ko‘z o‘ngimizda mehnatkash ijodkor, ma’naviyatli nurli yuzli buyuk adib sifatida namoyon bo‘ladi. Shoira obraz yaratishda xotiralari, birgalikdagi sayohatlari, suhbatlaridan olgan taassurotlari, shuningdek, asarlariga tayanadi. “Olov va yo‘l she’ri”da adib hayotining mazmun-mohiyati, Vatan, xalq, tarix, kelajak avlod oldidagi xizmatlari ochib berilgan. Asarda katta falsafiy ma’no kasb etgan yo‘l obrazi tufayli shoira o‘zining ma’naviy olami, yuksak orzu-umidlari, ushalmagan umidlarini teran ochib berdi.
Zulfiya qalbining so‘nggi faryodidek yangragan “Xotira parchalari” lirik she’ri /1995 -yil, uning oqqush qo‘shig‘i edi. Unda shoira har qachongidan ham ko‘proq o‘zining ichki o‘y-fikrini, o‘y-fikrlarini, zamon o‘zgarishi bilan o‘zgargan qarashlarini hissiy-emotsional shaklda ifodalashga intiladi. Zulfiya she’rida istiqlol davrining boshlanishi ozodlik sifatida qabul qilinadi. “Xotira parchalari” chuqur psixologik tahlili, umuminsoniy falsafiy mazmuni bilan ajralib turadi.
Zulfiya o‘z tarjimai holidan parchalarni bu asarga asos qilib olgan holda, xalqimizning mashaqqatli, mashaqqatli, ammo qahramonlik yo‘lini haqiqat bilan ko‘rsatdi. Asarning asosiy g'oyasini ifodalovchi so'zlarni ketma-ket takrorlash orqali his-tuyg'ularni, his-tuyg'ularni to'liq aks ettirishga erishiladi:
Onaning qo'lida tugun kichik,
Shahar bo'ylab kezib, qamoqxona qidirib.
Qancha qamoqxona, qancha bechora onalar,
Taqdirga qarg'ish qilib, qanchasi o'tdi.
Taqdir, qismat, dedim, uzoq yashadim
Taqdir peshonaga yozilgan, o'zingni kamtar qil.
Men bu yozuvni peshonamga oldim,
Lekin men sindirdim, g'ishtlar qon bilan pishirildi.
Xafagarchilik. Ko'zlari ko'r bo'lsa yomon,
Ammo ko'rlarning qalblari uchun bundan ortiq dahshatli qayg'u yo'q.
Xalqni yaxshilikdan o‘g‘irlagan qo‘llarda,
Biz tez-tez qizil guldasta beramiz.
Shoira oldida jannat va do‘zax suratlari bor. U o'tgan hayot yo'lida qilgan ishlarini haqiqat taroziga qo'yadi - nima ustunlik qiladi - gunohmi yoki yaxshi amalmi? Zulfiya buni bilishga harakat qiladi. Axir, shoira halol yashagan, ikkiyuzlamachilikdan, gunohkorlikdan yiroq edi, uning qilgan ezgu ishlari, ko‘rgan azoblari jannatga yetaklaydimi? Va keyin u javob beradi: "Nega azob-uqubatlardan boshdan oyoq yonib ketgan tana uchun do'zaxda kuyish kerak!".
Mustaqillik davrida yozilgan “Xotira parchalari” A.Axmatovaning mashhur “Rekviyem”ini biroz eslatadi. 1995 yil boshida yaratilgan “Sharq azaldan ona”, “E’tirof etish vaqti keldi” kabi she’rlari ularga mavzu jihatdan yaqin .
Zulfiya iste’dodli tarjimon sifatida ham mashhur. A.S.Pushkin, M.Yu. kabi shoirlarning asarlarini oʻzbek tiliga tarjima qilgan.