Oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot

Moliyaviy tahlilda pul oqimlarini foydaliligi

Korxonalar pul oqimlarini tahlil qilish xarakterli axborot bazasi va tegishli vositalarga ega boʻlgan moliyaviy tahlilning mustaqil yoʻnalishi hisoblanadi. Uning boshqa iqtisodiy tahlil turlari va tegishli fanlarga aloqadorligi diagrammasi ishlab chiqilgan. Iqtisodiy tahlil nuqtai nazaridan pulning miqdoriy nazariyasi doirasida tuzilgan ta’rif yanada oqilona va maqbul ekanligi aniqlandi, chunki bu pul massasi hajmini ma’lum bir koʻrsatkich bilan ifodalashga imkon beradi.

Real vaqt rejimida kompaniyaning pul oqimlarini optimalla- shtirish usuli, bu kompaniya aktivlari likvidligi va majburiyatlarini bajarish boʻyicha yordamchi jadvallar asosida toʻlov kalendarini takroriy tuzilishiini ta’minlaydi. Aktivlarning likvidligi jadvalining mazmuni vaqt oʻtishi bilan pul funksiyalari nafaqat pulning oʻzi, balki korxonaning boshqa aktivlari: moliyaviy investitsiyalar, aksiyalar va boshqalar tomonidan amalga oshirilishi mumkinligini hisobga olgan holda aniqlanadi.
Birinchi bosqichda oʻlchov va korxonaning pul oqimlarini belgilovchi omillarni tavsiflovchi koʻrsatkichlar oʻrtasidagi bogʻliqlik oʻrnatiladi.
Ikkinchi bosqich ushbu munosabatlarning matematik tavsifini nazarda tutadi, bu mablagʻlar oqimini tahlil qilish uchun olingan formulalar va ularning sof qoldigʻining korxona tomonidan bir xil vaqt ichida sof moliyaviy natijadan chetlashishi uchun taklif qilingan.
Uchinchi bosqichga matematik model bilan tajriba oʻtkazish, oʻr- ganilayotgan koʻrsatkichlarning bir qator mumkin boʻlgan qiymatlarini shakllantirish va eng maqbulini tanlash kiradi, bu esa bashorat qiluvchi etalonlar boʻladi.
Ammo korxona pul oqimlari koʻrsatkichlari va uning pul mab- lagʻlari balansi bir-biri bilan chambarchas bogʻliqligi sababli, kor- xonaning pul oqimlarini samarali boshqarish mexanizmini yaratish uchun ham dinamik koʻrsatkichlarga, statik boʻlganlarga ham teng e’tibor talab etiladi. Korxonaning pul oqimlarini tavsiflovchi va aniqlaydigan koʻrsatkichlar va ularning qiymatini toʻgʻridan-toʻgʻri va bilvosita belgilaydigan, shuningdek, naqd pul qoldigʻining sof moliyaviy natijadan chetga chiqishini aniqlaydigan turli xil tartibdagi omillar oʻrtasidagi bogʻliqlik diagrammasi ishlab chiqilgan.

4.