Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligining 2023-yil " 13 "yanvardagi
Download 0.89 Mb. Pdf ko'rish
|
иклим кулланма
- Bu sahifa navigatsiya:
- Biologik mahsuldorlik
- Biologik xilma-xillik
- Biosfera qoʻriqxonalari
- Biotik omillar
|
Biogeotsenologiya
– biogeotsenozlar, ya’ni biotsenoz, atmosfera, gidrosfera, litosfera, tuproq (pedosfera) bilan oʻzaro ta’sirlar majmui haqidagi ta’limot. Biogeotsenoz – moddalar va energiya almashinuv jarayonlari bilan oʻzaro bogʻliq boʻlgan bir xil tarkibli maydon, tabiiy majmua. Biologik hovuzlar – ifloslangan suvni turli mikroorganizmlar, suvoʻtlarining faoliyati natijasida tozalanishi roʻy beradigan hovuzlar. Biologik mahsuldorlik - ekotizimlarning hayot faoliyati natijasi hisoblanib, ma’lum vaqt oraligʻida ekotizimdagi organizmlar tomonidan toʻplangan organik moddalar Biologik moddalar aylanmasi - tirik organizmlar ta’sirida kimyoviy elementlarni bir turdan boshqa turga aylanish va koʻchish jarayonlari. Havoda aylanishida 98,3% moddalar, suvda 1,7% moddalar qatnashadi Biologik xilma-xillik – turlarning xilma-xilligi, genetik xilma-xillik, ekotizimlar xilma-xilligi kabi turlari mavjud. Biologik yemirilish – togʻ jinsidagi avtotrof bakteriyalar, suvoʻtlar, zamburugʻlar ulardan keyin moxlar, oʻt oʻsimliklarning oʻsishi bilan togʻ jinsini yemirilib tuproqqa aylana borishi. 94 Biosfera - yerning tirik organizmlar yashaydigan tashqi qobigʻi. U tirik moddalarni (oʻsimliklar, hayvonlar, mikroorganizmlar), organomineral mahsulotlarni (torf, neft, toshkoʻmir) biokos moddalarni (tirik organizmlar yordamida hosil qilinadi), fazoviy moddalarni va tuproq qatlamini oʻz ichiga oladi. Biosfera qoʻriqxonalari - biosfera jarayonlarini oʻrganishda foydalaniladigan tabiiy quriqxonalarning bir qismi. Dunyoda 300 dan ortiq, Rossiyada 20 ta atrofida, Oʻzbekistonda esa 2 ta biosfera qoʻriqxonalari faoliyat koʻrsatib, ularning hammasi YuNeSKO ning tabiiy muhit oʻzgarishlarini kuzatish boʻyicha qabul qilgan yagona dasturi bilan bogʻliq Biotik omillar – tabiiy muhitning organizmlarga ta’sir etadigan: a) fitopatogen – birgalikda oʻsayotgan oʻsimliklarning bevosita mexanik holdagi ta’siri, simbiozi, tekinxoʻrlik holati, unda epifitlarni boʻlishi hamda bevosita boʻlmagan atrof-muhitning oʻsimliklarda roʻy berishiga sabab boʻladigan fitogen oʻzgarishlari; b) zoogen – hayvonlarning oʻsimliklarga ta’siri – yeb ketishi, tepkilashi, changlatishi, urugʻlarini tarqatishi kabilar. Download 0.89 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|