Resurslarni tejab-tergab ishlatish. Bu joriy xarajatlarni ka-maytirishni bildiradi. Bunga resurslarni arzon narxda xarid qilish va mahsulot birligiga ketadigan ular sarflarini kamaytirish orqali erishiiadi. Resurslarni tejash uchun mehnat unumdorligi muttasil oshirib boriladi.
Kapital tarkibini takomillashtirish. Bu jami kapital tarkibida ishiab chiqarishga bevosita xizmat qiluvchi kapitalning, tez aylanib turn VC h i kapitalning hissasini oshira borib uning tejamkor texnik vositalarda moddiylashuvini talab qiladi.
Mehnat motivatsiyasini kuchaytirish. Bu ishchi va xizmatchi-lar mehnatini rag‘batlantirish orqali ulaming tejamkor bo‘lishga, mehnat unumdortigini oshirish, mahsulot sifatini yaxshilashga intilishini yuzaga keltiradi.
Rentabellik boshqarilib boriladi, buning uchun rentabellikni oshirishga xizmat qiluvchi omillar harakatga keltiriladi, rentabel-likning pasayib ketishiga yo‘l bermaslik choralari ko‘riladi. Shu maqsadda rentabellik monitoring] olib boriladi, ya’ni u tahlil etiladi va kuzatilib boriladi.
Yuqorida aytilgan usullar yordamida ishlab chiqarish rentabel-ligi hisoblab chiqiladi.
Firma foydani ko‘p olishi uchun nimani ishlab chiqarish ren-tabelliroq bo‘lishi aniqlanadi. Buning uchun muayyan turdagi mah sulot unga ketgan xarajatlarga nisbatan qancha foyda keltirishi hi soblab chiqiladi.
Turli mahsulotlar rentabelligini taqqoslab, foyda topishdagi iqti-sodiy tanlovga boriladi, ya’ni firma nimani ishlab chiqarish ko‘proq foyda bersa, shunga qo‘l uradi.
Masalan, tikuvchilik firmasi 3 xil mahsulot chiqara oladi, bular plash, palto va kurtka. Bitta plash chiqarish xarajati 200 ming so‘m, uni sotishdan kelgan foyda 50 ming so‘m, palto xarajati 500 ming so‘m, u bergan foyda 100 ming so‘m, niJioyat kurtka chiqarish 300 ming so‘m, undan kelgan foyda 90 ming so‘m. Yuzaki qaraganda palto tikish ma’qul bo‘ladi, chunki eng ko‘p foyda olinadi (100>90>50). Xarajatlar bilan taqqoslasak, kurtka tikish qulayligini
ko‘ramiz. Kurtka rentabelligi 30 % (^*100 = 30), plashniki 25 %
/5 20 (-- *too = 25), nihoyat paltoniki 20 % (^ * 100 = ). ^20
Do'stlaringiz bilan baham: |
