19.4. Moliyaning fiinksiyalari
Moliyaning zarurligini uning iqtisodiyotda bajariladigan funk-siyalari belgilab beradi. Bular asosan beshta funksiyadan iborat:
Taqsimlash fimksiyasi. Moliya vositasida yaratilgan YalM-ning va bozorga chiqarilib sotilgan milliy boylikning pul shaklidagi qiymati taqsimlanadi. Jami pul taqsimlanib xonadonlar, firmalar va davlatning moliya resurslarini hosil qiladi.
Taqsimlash moliya resurslarining shakllanishidan boshlab ular ishlatilguncha davom etadi. Birlamchi taqsimlashda firmalar, xo-nadonlar va davlat qatnashadi. Firmalar ishlab chiqarish faoliyati tufayli yaratilgan daromad 3 qismga ajratiladi. Birinchisi, firma ixtiyorida qoladi, ikkinchisi firmada ishlovchi xonadon vakillariga tegadi, uchinchisLni soliq shaklida davlat oladi. Ikkinchi taqsimlash, davlat moliyasi orqali yuz beradi. Davlat ixtiyoriga kelgan pul budjet yordamida taqsimlanib, iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishga xizmat qiluvchi fondlarga yuboriladi. Uchinchi taqsimlash yuz berganda firmalar, xonadonlar va davlat o‘z daromadining bir qismini nodavlat va jamoat tashJkilotlariga ajratadi, bular esa turli xayriya fondlarini hosil qiladilar. To‘rtinchi taqsimlashda daromadning bir qismi xayriya fondlaridan muhtoj xonadonlarga ijtimoiy yordam sifatida beriladi. Beshinchi taqsimlash pirovard bo‘lib, bu xonadon moliyasida yuz beradi, natijada xonadondagi iste’mol va jamg‘arish fondlariga pul ajratiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
