Mehnat unumdorligi vaqt birligida yaratilgan mahsulot va xizmatlar miqdori yoki mahsulot va xizmatlar birligini yaratish uchun sarflangan ish vaqtidir.
Agar 7 soatlik ish kuni davomida bir ishchi 140 dollarlik mahsulot yaratsa, uning bir soatlik mehnat unumi 20 dollarga teng bo‘ladi (140:7=20). Unumdorlik oshsa, 210 dollarlik mahsulot olinadi. Bir soatlik unum 20 dollardan 30 dollarga (210:7=30) etadi. Bunda mehnat unumdorligi 1,5 marta (30:20=1,5) oshgan bo‘ladi.
Ishlab chiqarish hajmi jamiyatda yil davomida sarflangan ish vaqtiga va mehnat unumdorligiga bog‘liq bo'ladi. Muayyan mam-lakatda bir yilda 1 min kishining Ishlashi hisobidan 2 mlrd soat vaqt
sarflansa va har soatlik mehnat unumdorligi 20 dollar bersa, yil davomida yaratilgan mahsulot 40 mird dollarga teng bo'ladi. De-mak, ishlab chiqarish hajmi qancha kishining ishlashiga va har bir kishining mehnat unumdorligiga bog'liq.
3.4. Mehnat unuindorliginiiig turlari va omillari
Resurslar kamyob bo'lar ekan, ularni tobora ko‘proq ishlatish orqali ehtiyojiarni to‘liq qondirib bodmaydi, Shu sababh jamiyat resursni tejab, resurs birligidan ko'proq mahsulot oladi, bunda ham moddiy, ham mehnat resurslari tejaladi. Mana shu mehnat unumdorligini o'sishi boladi.
Mehnat unumdorligi mehnat sarfl minimum boigani tiolda, mahsulotning maksimum boilshini bidiradi.
Mehnat unumdorligi turli darajada ifodalanadi:
Ish o‘rnidagi mehnat unumdorligi. Bu alohida olingan ish-lovchi vaqt birligida o‘z ish joyida qanday miqdorda mahsulot yaratgani yoki qanchalik xizmat ko‘rsatganini bildiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
