Omuxta yemlar, ularning turlari va tayyorlash texnologiyasi

 
Vitamin B
s
– (foleev kislotasi) bu vitamin biotin va B
12
vitaminlari bilan 
birgalikda eritrotsit va leykotsit ishlab chiqarish uchun kerak. Etishmaganda 
qonning shakil;li elementlarining ytilishi kamayib anemiya paydo bo‘ladi. Bundan 
tashqari orqamiyaning shakllanishga salbiy tasir etadi. 
Vitamin C – (askorbin kislotasi) suvda eruvchi vitaminlar guruhiga kirib, 
moddalar almashinuvi jaraynida oksidlanish reaksiyalarida ishtirok etadi. Modda 
almashinuvida xo‘jayralarning nafas olishida ribosoma va mitoxondriya faoliyatida 
ishtirok etadi. Qishloq ho‘jalik hayvonlari organizmida vitamin A etishmaganda 
ham etarli darajada vitamin S sintez qilinmaydi. Issiq, yaxshi yoritilmagan va 
ventelyasiya yaxshi bo‘lmagan parrandachilik binolarda tuhum beruvchi tovuqlar 
ratsioniga qo‘shilsa yaxshi natija beradi, tuhum kobigi mustahkamlanadi. Bundan 
tashqari uning etishmovchiligi natijasida qishloq xo’jalik hayvonlari organizmida 
tsinga kassaligi yuzaga chiqadi (milklardan qon ketishi va tishlarning qimirlab 
qolishi, sinib emirilishi). 
Vitaminlarning asosiy manbalari. O‘simliklardan olinadigan ozuqalarning 
tarkibida vitamin A uchramaydi. Qisholoq ho‘jalik hayvonlarining A vitaminiga 
bo‘lgan ehtiyoji ko‘k ozuqalar tarkibida bo‘ladigan karotin hisobiga qondiriladi. 
Karotin A vitaminining provitamini (yo‘ldoshi) bo‘lib, hazm bo‘ligandan so‘ng 
ingichka ichaklardagi o‘tkazuvchi mexanizmlar yordamida qonga o‘tkazilib jigarda 
karotinazi fermenti tasirida A vitamini sintezlanadi. Sifatli tayyorlangan 1 kg beda 
pichaninning tarkibida 22 mg karotin bo‘ladi. Yoz davrida yaxshi yaylovda

---

boqilgan sigir sutining 1 kg da 0,5-0,7 mg vitamin A, qishda esa 0,2-0,4mg bo‘ladi. 
A vitaminining asosiy tabiy manbalariga uvuz suti, sut, sari yog‘, tuhum sarig‘i, 
jigar kiradi. 
Yaxshi tayyorlangan silosda karotin saqlanadi, lekin o‘zining biologik 
aktivligini 2 marta susayadi. Don, somon, ildiz mevali va kartoshka kabi ozuqalarda 
deyarli bo‘lmaydi.
Vitamin E ning 4 ta izomeri bor, shulardan tokoferol yuqori aktivlikga ega. 
Vitamin E mg da ifodalanadi, hayvonlar ratsionida uning etishmasligi kam uchraydi. 
Masalan: 1 kg ko‘k bedada 150 mg, beda pichanida 25 mg.
Vitamin K ga bo‘lgan talab tabiiy ozuqalar hisobiga qondiriladi. Sanoatda K 
vitaminning o‘rnini bosuvchi K
3
-vikasol preparati ishlab chiqariladi. Vitamin K 
ko‘k ozuqalarda, pichanda ildiz mevaliklar bargida, soya donlarida ko‘p bo‘ladi. 
B guruh vitaminlari 1 kg ozuqaga nisbatan mg ifodalanadi. Asosan ko‘k 
ozuqalarda ko‘p bo‘ladi, ildiz va tuganak mevaliklarda kam. Ozuqa achitqalarida 
ko‘p bo‘ladi. Sanoatda ham ishlab chiqariladi.