OnA tili abituriyentlar uchun eng qulay qo’llanma. [qilichev jahongir] fonetika

BO‟G‟IN VA UNING TURLARI 

Bir havo zarbi aytilgan tovush va tovushlar birikmasi bo’g’in deyiladi.  

Eslatma!  Testlarda  bo‘g‘inlar  soni  so‘ralsa  unlilar  nechta  bo‘lsa,  bo‘g‘inlar  soni  ham 

shuncha bo‘ladi. Chunki unlilar bo‘g‘in hosil qiladi. Masalan, abadiylashtirilgan – a-ba-diy-

lash-ti-ril-gan. 

Eslatma! Agar bo‟g‟in unli bilan tugasa ochiq bo’g’in, undosh bilan tugasa yopiq bo’g’in. 

---

 

9 

 

M: O‘zbekiston kelajagi buyuk davlat – o‟z-be-kis-ton  ke-la-ja-gi   bu-yuk  dav-lat. 

M: Dushmanni qurolsizlantirdik –  

Eslatma!  Agar  bo‟g‟in  undosh  bilan  boshlansa  berkitilgan  bo’g’in,  unli  bilan  boshlansa 

berkitilmagan bo’g’in deyiladi.   

M: Muammolarimizni hal etdik – Mu-am-mo-la-ri-miz-ni   hal  et-dik. 

Eslatma!  Agar  undosh  ikkita  unli  o‘rtasida  kelsa,  o‘zidan  keyingi  unli  bilan  bo‘g‘in  hosil 

qiladi.

 Masalan, deng-iz emas, de-ngiz, bol-a-lar-i emas, bo-la-la-ri, sing-il emas, si-ngil.  

M: biriktirilgan –  

M: Radiokarnay –  

M: Aytolmaganliklaringizdandir –  

 

Eslatma! Ng harfiy birikmasi ikki unli  orasida kelsa, bo‘g‘inga ko‘chirganda ikkinchi unli 

bilan bo‘g‘in hosil qiladi.   Masalan, ko‘ngil – ko‘-ngil;    singil – si-ngil;  dengiz – de-ngiz.         

Eslatma!  Agar  ng  dan  keyin  undosh  kelsa,ng  birinchi  bo‘g‘inda  qoladi.  Masalan,  singli  – 

sing-li; ko‘ngli – ko‘ng-li, manglay – mang-lay. 

Eslatma!

 Yevropa tillaridan kirgan so‘zlarda n va g alohida tovush, alohida harf hisoblanadi 

va ikkalasi ikki bo‘g‘inga ajraladi.  Masalan, ingliz – in-gliz; kongress – kon-gress, shtanga – 

shtan-ga. 

Eslatma!  Menga,  senga,  unga  kabi  so‘zlarda  –ga  jo‘nalish  kelishigi  qo‘shilgan.  Shuning 

uchun ikkiga ajratiladi. Men-ga, sen-ga, u-ga. 

Eslatma! O‘zbek tilida bo‘g‘inlarning quyidagi turlari uchraydi: 

1.  Bir unlidan iborat: o-na, o-lam, u; 

2.  Unli + undosh:   os-mon, ar-mon; 

3.  Undosh + unli + undosh:  dav-lat, mak-tab; 

4.  Unli + undosh + undosh;   aql, ilm; 

5.  Undosh + unli + undosh + undosh : qarz, shart, farz.