Operatsion ortalıq haqqında túsinik

Operatsion ortalıq haqqında túsinik
Ámeliy programmalardı islep shıǵıw hám olar orınlanıwın támiyinleytuǵın qurallar kompleksi. Operatsion ortalıq operatsion sistema, programmalıq támiynat, ámeliy programmalar interfeysleri, tarmaq xızmetlerin, maǵlıwmatlar bazaları hám programmalastırıw tillerinen ibarat.
Operatsion sistema
1. Kompyuter resurslarini hám maǵlıwmatlardı muwapıqlashtiradigan hám basqaratuǵın programmalıq támiynattıń tiykarǵı bólegi yamasa, programmalardıń orınlanıwın basqaratuǵın hám sistemanıń resurslarini bólistiriw, joybarlaw, kirisiw-shıǵıwdı hám maǵlıwmatlardı basqararish sıyaqlı wazıypalardı támiyinleytuǵın programmalıq qural. Sonday bolsada operatsion sistemalar kóbirek programmalıq bolsalar da, biraq, bólekan apparat quralları qollanıwı da múmkin. Operatsion sistemalardıń tiykarǵı wazıypalarına : fayl sistemasi’ni boshqarish (jazıw, o'zgartish, fayllardan nusqa kóshiriw, erkin paydalanıwdı baqlaw ); programmalar orınlanıwın basqarıw (protsessor waqtın bólistiriw, programmalardı disktan operativ yadqa júklew, jasırın qáwipli tásirdi tutıp alıw hám t.b.); yaddi’ boshqarish (keshlash, taqsimlash, maǵlıwmatlar pu’tligi qadaǵalawı hám t.b. );
Paydalanıwshı bilan baylanıs (klaviaturadan, tıshqanchadan buyruqlarni oqıw, axborotni ekranǵa, printerge shıǵarıw hám t.b. ) kiredi. Bunnan tısqarı operatsion sistemalar, kompyuterlerdi túrli marka daǵı tarmaqlardan - jergilikli tarmaqlardan global koorporativ tarmaqlarǵa shekem, sonday-aq, Internet tarmag'inan erkin paydalanıwdı basqaradi. Operatsion sistemaǵa mısallar
MS-DOS, Linux, UNIX, Windows, Solaris hám basqalar.
Kelin’ olardıń ayırımlarına qısqasha toqtalıp ótsek:
MS-DOS operatsion (ámeliy) sisteması. Microsoft korporatsiyasi tárepinen usınıs etilgen operatsion sistema. MS-DOS nin’ birinshi rusumi 1981 jılda paydo bo'lgan. Eń dáslep, Microsoft kompaniyası tárepinen IBM ushın islep shıǵılǵan MS-DOS, IBM - uyqas kompyuterler ushın standart operatsion sistema bolıp tabıladı. MS-DOS 16 –xanali operatsion sistemasi’ bo'lib, u ko’ppaydalani’wshi’li’ hám ko’pma’seleli ırǵaqlardı qollap-quwatlay olmaydi. Operatsion sistemanin’ muhim xususiyatlaridan biri mutaxassis bo'lmagan paydalanıwshılarǵa ámeliy jarayonlarni orınlawdıń qolay figuralardi’ usınıs qilsa, qánigelerge programmalıq támiynatni islew ushın yaxshi tiykar usınıs etedi. MS-DOS kataloglar shejiresin quraydı, taraqqiy etken buyrıqlar tiliga iye. MS-DOS amaliy jarayonlar, fayllar va sırtqı qurılmalar menen nátiyjeli isley aladı. Linux operatsion (ámeliy) sisteması. Ózegi Unix operatsion sisteması tiykarında islengen, tarmaq operatsion sisteması. Linux dáslepki bar 1991 yili LiniusTorvalds tárepinen shıǵarılǵan. Linuxnin’ zárúrli qásiyetlerinen biri - ol biypul programmalıq támiynat Fondı sheńberinde, GNU áshkara litsenziyasına kóre biypul tarqatıladı. Tiykarlanıp, Internette hám intratarmaqlarda serverler jaratıw ushın qollanıladı.