Operatsion tizimlar tt 11-20 s mustaqil ish Ravshanov Javohir Mavzu

Xulosa: 
Asosiy resurslardan biri protsessordir. Bunda protsessor faqat Ko`p protsessorli 
tizimlardagina resurs sifatida chiqadi, bir protsessorli tizimlarda esa `rotsessor 
vaqti resurs hisoblanadi. Uni taqsimlash parallel sxema bo`yicha olib boriladi. 
Keyingi resurs ko`rinishi – xotiradir. U ham bir vaqtning o`zida taqsimlanishi 
(xotirada bir vaqtda bir nechta jarayon bor bo`lsa) va parallel (xotira jarayonlarga 

---

navbat bilan beriladi) taqsimlanishi mumkin. Tashqi qurilma yana bitta resurs 
ko`rinishidir. Bevosita murojaat mexanizmi mavjud bo`lsa, ular bir vaqtda 
taqsimlanadilar. Dasturiy modullar ham resurslardan biri bo`lib hisoblanadi. Bir 
marta foydalaniladigan resurslar faqat bir marta to`g`ri bajarilishi mumkin.
2.Zamonaviy operatsion tizimlar ilovalari. Operatsion 
tizimlarda virtual xotira tushunchasi. Operatsion 
tizimlar xavfsizlik kategoriyalari. Operatsion 
tizimlarda hisoblash jarayoni. “Tupiklar” muammosi 
va ular bilan kurashish usullari. Multidasturlash. 
Ajratilgan vaqt tizimlarida ko‘p foydalanuvchi rejimi. 
Reja: 
1. Zamonzviy operatsion tizimlar ilovalari
2. Operatsion tizimlarda virtual xotira tushunchasi
3. Operatsion tizimlarda hisoblash jarayoni. “Tupiklar” muammosi va ular bilan kurashish usullari
4. Multidasturlash. Ajratilgan vaqt tizimlarida ko‘p foydalanuvchi rejimi 
Zamonzviy operatsion tizimlar ilovalari Operatsion tizimlarning asosiy vazifalari. Operatsion tizimlarning 
asosiy vazifalari – foydalanuvchining EXM bilan muloqatini soddalashtirishdir. Bundan tashqari, OS ning 
muxim vazifasi- tizimli programma taminotining elementlari bo`lgan translyator, yuklagichlar va 
monitorlar uchun qulay interfes yaratishdir. Tizimli programma taminoti (TPT) apparat vositalari ustiga 
qurilgan usqurtma bo`lib, u foydalanuvchini mashina bilan ishlashini o`ng`ay qiladi. EXM samaradorligini 
oshirish uchun OS EHM ning resurslarini boshqarishdek murakkab jarayonlarni amalga oshiradi. 
OSning asosiy vazifasi quyidagi sxemada keltirilgan: 

---

OS bilan foydalanuvchi o`rtasidan muloqat malum bir boshqaruv tilida amalga oshiriladi (RUN P). OS ning 
foydalanuvchi uchun qulaylik nuqtai-nazaridan ko`p ishlatiladigan xizmatlar uchun standart servis 
programmalariga ega. Masalan, READ (F) bunda mashina darajasida o`qish-yozishni amalga oshirishni OS 
o`z zimmasiga oladi. Bunday xizmatchi programmalar yechimdan masalalarning operatsion qamrovining 
bir qismi sifatida qaralishi mumkin. Garchi OS faqat programma taminoti ko`rinishi amalga oshirilgan deb 
xisoblansa ham, amallarning malum birlari mikro-programmalar to`plami ko`rinishida programma –
apparat vositalari orqali amalga oshirilgan .
OS turlari. OSlar foydalanuvchiga ko`rsatilgan interfeys turlari bo`yicha sinflarga ajratiladi. Lekin bu 
ajratish (qatiy) emas va sinflar o`zaro kesishishi mumkin. quyida malum bir shartlar (kriteriyalar) bo`yicha 
operatsion tizimlari sinflarga ajratish keltirilgan. 

---

Bir programmali tizimlarda faqat bita foydalanuvchi ishlashi mumkin. Bu hol resurslar cheklanganligidan 
kelib chiqadi. Multiprogramma tizimida bir vaqtda bir necha foydalanuvchi masalalari yechilishi mumkin. 
Masalalar bir-biriga xalaqit bermasligi uchun o`zining operatsion qobig`ini yaratadi. Multiprotsessorli 
tizimlarda bittidan ortiq protsessor ishlatiladi. Paketli qayta ishlash tizimlarida topshiriq malumot 
(berilganlar) tashuvchilarida yozilgan (disklarda) boshqaruv operatorlari ketma-ketligi sifatida keladi va 
disklarni almashtirish kabi ishlardan tashqari, prgrammani o`qish va bojarish OS o`z zimmasiga oladi. 
Dialog yoki interaktiv rejimda foydalanuvchilarning murojat vaqti taqsimoti tizimlari orqali taminlanadi. 
OSda foydalanuvchi tomonidan berilgan har bir buyruq, u kiritilgan zaxoti bajariladi. Tashqi 
qurilmalardan kelayotgan signallarni qayta ishlash va tezda javob berish uchun real vaqt tizimlaridan 
foydalaniladi.
Foydalanuvchi interfeysi. OS tomonidan beriladigan interfeys turli toifa odamlarga EXM bilan muloqatni 
o`ng`ay qilishga qaratilgan. Foydalanuvchi uchun buyruqlar tili mavjud bo`lib, uning eng soddasi 
menyudir. Murakkab tizimlarda OS muloqatning bir necha turi bo`lishi mumkin. Mutaxassis bo`lmagan 
foydalanuvchilarga EHMda ishlash uchun soda buyruqlar tili yaratilgan. Mutaxassis programma 
tuzuvchilar uchun masalalarni boshqarish tili deb nomlanuvchi kuchli va murakkab til mavjud. Bulardan 
tashqari operatorlar uchun maxsus tillar mavjud bo`lib, ular bu orqali masalalar bajarilishini to`xtatish, 
holatini aniqlashi va tashqi tasirlarni boshqarishlari mumkin. OS va foydalanuvchi interfeysini qo`llash 
uchun OS standart servis programmalariga ega bo`lishi kerak. Masalan, SHEXM da klaviaturadan o`qish, 
ma`lumotlarni ekranga chiqarish programmalari, murakkab EXMlarda masofadagi terminal ishini 
taminlash, chop qilish qurilmasini boshqarish, lokal tarmoq va EXM lar o`rtasidagi bog`lanishni taminlash 
programmalari.
Operatsion qamrov. OS eng muxim vazifalardan biri foydalanuvchilar masalalarning operatsion 
qamrovini taminlashdir. Bu taminlash bir qancha servis programmalardan iborat bo`lib, ular topshiriq 
(masalani) yechish jarayonida foydalaniladi va foydalanuvchi talabiga muofiq mashina resurslarini 
ajratish va boshqarishni taminlaydi. OS tomonidan ko`rsatiladigan xizmat sifatida o`qishyozish funsiyasini 
ko`raylik. SO`M uchun tuzilgan programmada o`qish-yozish uchun (bir baytni) takrorlovchi jarayonni 
tashkil qilish kerak edi (RD yoki WD). Xatolarni aniqlash va bartaraf qilish foydalanuvchi (programma 
tizuvchi) zimmasiga yuklatilgan edi. O`qish-yozishni OS tomonidan bajarilish masalani keskin 
osonlashtiradi. Bunda standart programmaga kerakli qurilma identifikatori va parametrlarini berish 
yetarli hisoblanadi. Bu turdagi standart servis programmalar mashinaning kengaytmasi sifatida qaralishi 
mumkin. Har bir OS ko`p sondagi servis programmalarga ega bo`lib, ular kengaytirilgan mashinana 
tashkil qiladi va foydalanuvchi programmasi ishlash paytida ishlatiladi. Foydalanuvchi programma 
tuzayotganda OS ning asosiy apparat kengaytmasi darajasigacha bilish shart bo`lmaydi. Ayrim hollarda 
kengaytirilgan mashina virtul mashina deyiladi, biroq bu termin boshqa ma`noda ham ishlatilishi 
mumkin. Multiprogramma rejimli OS da foydalanuvchi progrmmasi talabi bo`yicha EHM resurslarini 

---

taqsimlaydigan standart xizmatchi programmalar mavjud. Ular foydalanadigan programma uchun 
operativ xotirani va markaziy protsessorni oldindan aniqlangan strategiya bo`yicha topshiriqlar o`rtasida 
taqsimlaydi. Ayrima tizimlarda foydalanuvchilar programmalari OS funksiyalarini bevosita chiqarishi 
mumkin. Bu holda OS hujjatlarida standart servis programmalar va berilganlar sohalari real adreslarda 
beriladi. Masalan, o`qish-yozish programmalari xotiraning 238 adresida joylashganaligini bilgan holda 
foydalanuvchi JSUB 238 buyrug`i orqali bu programmalariga murojaat qilishi mumkin. Lekin bu usulning 
xatoliklarga olib kelish ehtimoli katta va u OS himoyalarini cheklab o`tadi.
Nisbatan takomillashgan OS da OS funksiyalariga murojaat maxsus mashina buyruqlari-supervizorni 
chiqarish (SVC-Super Visor Call) orqali amalga oshiriladi. Bu buyruqni bajarilishi uzilishni chaqiradi va 
natijada boshqaruv standart servis programmaga uzatiladi. SVC bilan birga beriladigan kod OS so`rov 
turini (funksiyani) aniqlaydi. Uzilish chaqirilganda markaziy protsessor foydalanuvchi rejimidan 
supervizor rejimiga o`tadi. Bu holatda OS buyruqlaridan va vositalaridan foydalaniladi. OS ko`p tashkil 
qiluvchilari shu rejimda ishlaydi. Foydalanuvchi rejimida OS funksiyalari, markaziy protsessorning himoya 
bayroqlari o`zgartirishi yoki boshqa rejimiga o`tkazishi mumkin emas. 
OSning mashinaga bog`liq xususiyatlari OSning asosiy (muhim) vazifalaridan biri EHM resurslarini 
boshqarishdir. Aksariyat resurslar bevosita apparat qurilmalariga, ya`ni operativ xotira, o`qish-yozish 
qurilmalari, markaziy protsessorga bog`liqdir. Shundan kelib chiqib aytish mumkinki, OS ko`p funksiyalari 
bevosita EHM arxitekturasi bilan aniqlanadi. Misol uchun, SO`Mda operativ xotirani boshqarish 
uzilishlari, supervizorni chaqirish programmalari yo`q va u bitta foydalanuvchi bilan ishlashga 
moslashgan. SO`M/qV da aksincha xotira katta va unda multiprogrammali OSdan foydalanish maqsadga 
muvofiqdir va resurslarni taqsimlash imkoniyatini beradi. quyida biz SO`M/qV misolida EHM resurslarini 
boshqarish muammosini ko`ramiz, ayrim hollarda ma`lum bir xossalar shu turdagi boshqa mashinalarga 
ham ko`chirilishi mumkin.
Uzilishlarni qayta-ishlash. Uzilish (Interrypt)-bu signal bo`lib, u EHMni buyruqlar oqimini oddiy tartibda 
bajarishida o`zgarish qilishga majbur etadi. Bu signallar o`qish-yozish amallari bajarilishi yoki oldindan 
berilgan vaqt intervali tugaganda, nolga bo`lish hollarida yuzaga keladi. quyidagi rasmda uzilishga 
javoban bo`ladigan hodisalar ketma-ketligi ko`rsatilgan. 

---

Faraz qilaylik, uzilish signali kelgan paytda A programma bajarilayotgan bo`lsin. Natijada boshqaruv 
avtomatik ravishda uzilishlarni qayta ishlash blokiga beriladi, bu blok OSning bir qismidir. Bu blok uzilish 
shartiga javob berishga mo`ljallangan. Yuqorida qayd qilingan holatda uzilishni chaqirish A programmaga 
umuman bog`liq bo`lmasligi mumkin. Bu signal o`qish-yozish amalini tugagan boshqa programma 
tomonidan chaqirilgan bo`lishi mumkin. Umuman, A programmani qaysi joyda va qachon uzilishni aytib 
bo`lmaydi, boshqacha aytganda, uzilish asinxron ravishda ruy beradi. Uzilgan programmani keyinchalik 
to`g`ri ishlashini apparat va tizimli programma vositalari kuzatib boradi. Uzilish holatida programma 
bajarilishiga vaqtdan boshqa hech nima ta`sir qilmaydi. quyidagi rasmda SO`M/qV uchun uzilishlarning 
to`rtta sinfi keltirilgan. 
1-sinf. SVC uzilishlari-markaziy protsessor tomonidan supervizorni chaqirishda yuzaga keladi. Bu buyruq 
programma tomonidan OS funksiyalarini chaqirish uchun ishlatiladi. 
2-sinf. Programma uzilishli bo`lib u nolga bo`lish, noto`g`ri mashina buyrug`ini bajarishga urinish va 
boshqa sabablari bo`yicha yuzaga kelishi mumkin. 

---

3-sinf. Taymer bo`yicha uzilishlar markaziy protsessorning interval taymeri tomonidan chaqiriladi. Uzilish 
taymer registriga ega bo`lib, imtiyozli SVC buyrug`i orqali qandaydir boshlang`ich qiymatga ega bo`ladi 
va har bir millisekundan keyin bittaga kamayadi. Registr qiymati 0 bo`lganda taymer bo`yicha uzilish ro`y 
beradi. Interval taymeridan OS foydalanuvchi programmasi EHM boshqaruvida qancha vaqt qolish 
kerakligi aniqlashda ishlatiladi. 
4-sinf. O`qish-yozish uzilishlarini o`qish-yozish kanali yoki qurilmalari chaqiradi. Bu uzilishlarga sabab 
o`qish-yozish amaliga murajaatdir. Bu uzilishlar orqali o`qish-yozish amalini normal yoki xato bilan 
tuguganligini bilish mumkin. Uzilish ro`y berganida markziy protsessor holati saqlanib qoladi va 
boshqaruvchi standart programmalarga beriladi. Har bir sinf uzilishlari uchun mos uzlishlar ishlash sohasi 
ajrtiladi. Misol uchun taymer bo`yicha uzilish sohasi 160chi adresdan boshlanadi. Taymer bo`yicha uzilish 
ro`y berganda, barcha registrlarning qiymatlari shu sohada saqlanadi. Sohaning birinchi ikkita so`ziga 
oldindan kiritilgan qiymatlarni Sw holat so`zi va Rs buyruq hisoblagich registrlariga yozadi. Registrlar 
qiymatini yozish va saqlash mashinaning apparat vositalari bilan avtomatik ravishda amalga oshiriladi. Rs 
registriga yangi qiymat yozish avtomatik ravishda boshqaruvchi mos buyruqqa (adresi ko`rsatilgan) 
berishni yuzaga keltiradi. Bu adres taymer bo`yicha uzilishni qayta ishlash standart programmasining 
boshlanish adresidir. Sw markaziy protsessorning yangi holatini aniqlaydi. Uzilishni qayta-ishlash 
standart programmasi bajarilishi tugallangandan so`ng, bu programma oxirgi buyruq sifatida protsessor 
holatini yuklash buyrug`ini (LPSLoad Processor Status) va natijada boshqaruv uzilgan programmaga 
beriladi. Sw-holat so`zi uzilishni qayta ishlash uchun zarur ma`lumaotlarning bir qismini o`z ichiga oladi. 
quyidagi rasmda Sw registrning razryadlar bo`yicha tuzilish keltirilgan. 

---

0-разряд. Oddiy programma bajarilishida MODEq0 bo`ladi. Uzilish ro`y berganda MODE=1 bo`ladi va 
markaziy protsessorni supervizor holatiga o`tkazadi va imtiyozli buyruqlarni bajarish imkoniyati yuzaga 
keladi. SWning qiymati saqlanishidan oldin uzilish sababi ICODEga joylashtiriladi. SVC uzilishda ICODEda 
foydalanuvchi SVC buyrug`ida bergan qiymati (operand) saqlanadi. 
MASK maydoni uzilishni hal qilish jarayonini nazorati uchun ishlatiladi. U protsessor holatini aniqlovchi 
ma`lumotlarni yo`qotib qo`ymaslik uchun zarur. MASK maydonidagi har bir razryad ma`lum bir sinf 
uzilishini aniqlaydi. Razryadlarni 1 bo`lishi mos sinf uzilishlarining bajarilishiga ruxsat, 0-man qiladi. Oxirgi 
holatda uzilish niqoblanadi, ya`ni man qilindi deyiladi. Biroq bu uzilish yo`qolib ketmaydi, u apparat 
tomonidan eslab qolinadi va u kechiktirilgan deb hisoblanadi. Har bir sinf uzilishlariga uzilish prioretiti 
mos qo`yiladi. Eng yuqori prioritetga SVC uzilishlari ega, undan keyin programma uzilishlari va hakozo. 
Shu asosda MASK qiymati o`z prioritetiga teng va past bo`lgan uzilishlarga man qiluvchi etib aniqlanadi. 
Masalan, 1 prioritetli uzilishda 1,2 prioritetiga ruxsat yo`q, undan yuqoriga ruxsat bor. 
Endi OT larga tеgishli asosiy tushunchalar bilan tanishganimizdan, hisoblash jarayonlarini tashkil etish 
aniq mеxanizmlarini o’rganganimizdan so’ng, hishacha zamonaviy OT lar xususiyatlarini ko’rib chiqamiz. 
Shuni ta'kidlash lozimki, eng zamonaviy bo’lib, hozirgi vaqtda MS kompaniyasining Windows oilasiga 

---

mansub OT lar hisoblanadi. Bu Windows 95/98/ME, Windows NT/2000 va Windows XP/2003 yangi 
avlodidir. Hozir esa, biz, MS maxsulotiga mansub bo’lmagan OT lar, UNIX ga o’xshash Linux va Free BSD, 
QNX va OS/2 larni ko’rib chiqamiz. Biz, UNIX oilasi OT larining arxitеktura xususiyatlarini ko’rib chiqamiz. 
QNX tizimi esa juda taniqli va eng yaxshi, rеal vaqt tizimlariga mansubdir. OS/2 OTi esa, amalda 
ishlatilmayapgan bo’lsa ham, u eng birinchi, bir nеchta opеratsion muhitni ho’llovchi to’lahonli va 
ishonchli multidasturli va multimasalali OT dir. 
UNIX OT lar oilasi UNIX, eng yaxshi amalga oshirilgan, multidasturli va va kshpfoydalanuvchili oddiy OT 
dir. O’z vaqtida, u, dasturiy ta'minotni ishlab chiquvchiinstrumеntal tizim sifatida loyixalashtirilgan edi. 
UNIX ning har xil xususiyatlarga ega bo’lgan vеrsiyalari, uning hiymatini oshiradi. Birinchi vеrsiyasi, juda 
kichik opеrativ xotiraga ega bo’lgan, kompyutеrlarda foydalanish mumkin bo’lgan bo’lsa, uning ikkinchi 
vеrsiyasini ishlab chiqishda, mutaxassislar, assеmblеr tizimidan voz kеchib, nafaqat tizimli, balki amaliy 
dasturlarni ham ishlab chiqish mumkin bo’lgan, yuqori darajali tilni (stili) ishlab chiqdilar. Shuning uchun 
ham nafaqat UNIX tizimli, balki unda bajariluvchi ilovalar ham еngil ko’chirib o’tkaziluvchi (mobil) 
xususiyatiga ega bo’ldi. S tilidan o’tkazuvchi kompilyator, hamma dasturlarga, tizimdagi rеsurslardan 
samarali foydalanish imkonini bеradigan kodni bеradi. 
Operatsion tizimlarda virtual xotira tushunchasi 
Virtual xotira 
Virtual xotira - bu operatsion tizimning bir yoki boshqa vazifani bajarish uchun qo'chqor etarli bo'lmaydi. 
Shunday qilib, virtual xotira yoki, shuningdek, ham shunday deb ham nomlanganligi sababli, papje fayl - 
bu faqat kompyuterning qattiq diskida joylashgan. 
Agar kompyuteringizda oz miqdordagi xotira o'rnatilgan bo'lsa, unda siz papje fayl hajmini oshirsangiz 
dasturiy ta'minotga erishish mumkin. Ammo, E'tibor bering, RAM modulidan o'qish qattiq diskdan ko'ra 
tezroq sodir bo'ladi, shuning uchun agar siz qo'chqor miqdorini qo'shsangiz, buni amalga oshirish 
afzalroq. Ammo bunday imkoniyat bo'lmasa, virtual xotira usuli bilan juda ko'p bo'lishi mumkin. 
Bu sizga virtual xotirani o'chirishga imkon beradi, bu esa yangi dasturlar va dasturlarni ishga tushirishga 
imkon beradi. Ushbu jarayon avtomatik ravishda amalga oshiriladi, lekin foydalanuvchi ko'pincha buni 
sezmaydi, unga kompyuterda katta o'lchamdagi katta xotiraga ega bo'lib tuyulishi mumkin, hatto u atigi 
512 megabayt o'rnatilgan bo'lsa ham. Agar operatsion tizim virtual xotira manbalarini odatdagidan 
ko'proq nazarda tutsa, bu ish tezligiga ta'sir qiladi, ya'ni bu ko'rsatkich bilan bog'liq bo'ladi. operatsion 
tizimning qulay ishlashi faqat bitta holatda berilishi mumkin, agar o'rnatilgan xotira miqdori hozircha 
talab qilinganidan bir necha baravar oshsa operatsiya.Windows virtual xotira deyarli to'liq to'ldirilgan 
bo'lsa Bu operatsion tizimning o'zi tomonidan e'lon qilinadi, bu xotira etarli emas yoki deyarli 

---

tugaganligini anglatadi. Agar kerak bo'lsa, uning balandligi amalga oshirilishi mumkin bo'lsa, shunga 
o'xshash ehtiyoj bo'lsa, operatsion tizim orqali tahrirlanishi mumkin bo'lgan papa faylida amalga 
oshiriladi. Masalan, bu dasturga cheksiz hajm va doimiy manzil maydoniga ega ekanligini "hisoblash" ga 
ruxsat beradigan texnologiya. Aslida, xotira jismonan parchalanadi va uning hajmi qattiq diskda sun'iy 
ravishda oshiriladi. 
Virtual xotiradan foydalangan holda tizimlar yuqori tezlikda yuqori tezlikda va jismoniy xotirani ishlatib, 
usiz boshqa jismoniy xotirani ishlatadigan dasturlarni bajarishga qodir. Virtual xotira virtualizatsiya 
texnologiyalaridan farq qiladi. 
Virtual xotira texnologiyasidan foydalanish sizga quyidagilarga imkon beradi: 

mijoz dasturiy ta'minoti orqali xotirani soddalashtirish;

kompyuterning operatsion xotirasini oqilona nazorat qilish (unda saqlangan xotira hududlari);

bir-biridan olingan jarayonlarni ajratib oling (jarayon monaopolning barcha xotirasiga ega). 
Svopling - bu shaxs, odatda, noqulay jarayonlarni qattiq diskda o'tkazadigan virtual xotirani amalga 
oshirish usullaridan biridir, shu bilan boshqa jarayonlarni yuklab olish uchun qo'chqorni ozod qilish. 
Jarayonlar butunlay qo'chqor va qattiq disk orasida harakatlanmoqda, shuning uchun ba'zida ba'zi 
jarayonlar qo'chqorda mutlaqo yo'q bo'lishi mumkin. Agar jarayon yana ishlash kerak bo'lsa, unda u 
xotira menejeri tomonidan qo'chqorda qaytariladi. Yuklab olish va tushirish jarayonlarini tanlash va 
yuklash va disk xotirasini yuklab olishning turli xil usullari, shuningdek yuklab olinadigan jarayon orqali 
turli xil usullar mavjud. 
Agar juda ko'p interfaol dasturlar juda samarali bo'lsa, u juda ko'p sonni ishlatsa, lekin shu bilan birga 
protsessor vaqtini egallamaydi. 
To'qish mexanizmining kamchiliklaridan biri papa faylini (almashtirish faylini) burish mumkin. Qisqa 
papace faylidan ma'lumotlarni o'qish va yozish paytida uzoq vaqt qattiq disklarni keyingi maydonning 
yuqori qismiga ulashda davom etadi, bu tizimning ishlashi pasayishiga olib kelishi mumkin. 
Quyidagi usullar almashinuv va takomillashtirishning eng samarali tashkil etilishi uchun qo'llaniladi: 

1. SWAP fayliga joy ajratilgan, ularning hajmi 1 yoki 3 ga ko'paytirilgan qo'choq hajmiga teng.

2. Agar bir nechta qattiq drayvlar kompyuterda yoki noutbukda bo'lsa, unda ulardan kamroq yuklashda 
papaer fayl kerak.

---


3. Peyjer faylini o'ynatish eng yuqori o'qish / yozish tezligi va diskning boshiga yaqin bo'lishi kerak.

4. Windows almashinuv faylida ishlayotganda, FAT32 fayl tizimi bo'limini, u NTFS dan kamroq ishonchli 
ekanligini unutmaslik yaxshiroqdir. 

5. Agar past yuklangan tizimda etarlicha katta miqdordagi xotira (2GB dan ortiq) bo'lsa, siz papa 
faylidan voz kechishingiz mumkin. 
Operatsion tizimlarning asosiy elementi virtual xotira hisoblanadi. Kichik afzalliklarga ega bo'lgan kichik 
xarajatlar tufayli u juda keng tarqalgan. Keling, undan nimadan foydalanish kerak Ayni paytda zamonaviy 
kompyuterlar odatda uning ishi uchun bitta gigabayt haqida ko'proq foydalanadilar. Odatda, bu hajm 
Virtual xotirani talab qiladigan samarali va tezkor ish dasturlariga etarli emas. Masalan, agar siz bir 
vaqtning o'zida fotosuratlarni qayta ishlash uchun ariza, shuningdek brauzerni yuklab olsangiz, unda bu 
miqdor etarli bo'lmaydi, shuning uchun kompyuter sekinlashadi yoki birining yopilishi Dasturlar yopilishi 
mumkin. Virtual xotira to'liq bo'lmaganida ko'p turli xil dasturlarning bir vaqtning o'zida bir vaqtning 
o'zida bir vaqtning o'zida ishga tushirilishi mumkin emas. Bunday holda, mashina joriy dasturni yangi 
dasturni ochishni taklif qiladi. 
Virtual xotirani oshirish 
Kompyuterning virtual xotirasining hajmi tezlik parametrlariga moslashtirilgan. Ularga borish uchun 
menyuga o'ting Boshlamoq, Boring Boshqaruv paneliKeyin bo'limda Tizim va tanlang Tizim parametrlari. 

---

Oynada Tizimning xususiyatlari Yorliqni bosing Qo'shimcha ravishda va tugmachani bosing Parametrlar 
Bobda Tezlik. 
Oynada Ishlash parametrlari Yorliqqa o'ting Qo'shimcha ravishda va tugmachani bosing O'zgartirmoq 
subtitrda Virtual xotira. 

---

Bu erda siz belgilangan vaqtda katakchani tekshirishingiz kerak bo'ladi O'lchamini belgilang va papa 
faylining asl va maksimal o'lchamlari uchun raqamli qiymatlarni o'rnating. Keyin tugmani bosing 
Sozlamoq. O'zgarishlar kompyuterni qayta ishga tushirgandan so'ng amalga oshiriladi. 
Peyjer faylining o'lchamiga kelsak, har qanday alohida qiymatni o'rnatishni maslahat berib bo'lmaydi, 
chunki virtual xotira miqdoridagi xotira qo'chqoriga mutanosib bog'liqlikka o'rnatilishi kerak. 
Qisqichbaqasimonlar sonining boshlang'ich hajmini bir yarim baravar ko'proq miqdorda belgilash tavsiya 
etiladi va maksimal maksimal uch baravar ko'p. Biroq, pinge fayl asta-sekin parchalanib ketgan bo'lsa-da, 
bu uning ishlashiga ta'sir qiladi. Shuning uchun, agar siz bilan o'rnatilgan RAM miqdoridan oshsa, kamida 
3 gb dan oshsa, asl va maksimal swap fayl qiymatlari uchun bir xil o'lchamdagi va ikki baravar kalamali 
miqdordagi ramkani belgilash yaxshiroqdir - bir yarim yoki ikki jildli xotirada. 
Virtual xotira ishlashi 
Bu ish operatsion tizimidan foydalangan holda ma'lumotlarni boshqaradigan va qattiq diskka kerak 
bo'lganda ularni harakatlantiradigan juda foydali va zarur texnologiya. Qattiq diskning bir qismi 
vaqtinchalik vosita sifatida harakat qiladi. Operatsion tizim qaysi ma'lumotlarni aniqlaydi va qaysi joyda 
saqlanadi va tizimga iloji boricha tezroq ishlashiga imkon beradi. 

---

Virtual xotira RAM bilan muvofiqlashtirishda ishlaydi, operatsion tizimi xotiradagi qaysi ma'lumotlarni 
aniqlaydi va ularni virtual xotiraga qaytaradi. Agar kerak bo'lsa, ular yana qo'chqorga aralashtirish 
mumkin. Qattiq disk kabi ikkilamchi saqlash moslamalari katta saqlash imkoniyatiga ega, ammo 
ma'lumotlarga juda sekin kirish imkoniyatiga ega. 
Virtual xotira qanday tashkil etilgan 
Virtual xotira Ping fayl texnologiyasi yoki segmentatsiyasini ishlatishdan foydalanadi. Aksariyat tizimlar 
virtual manzillarni protsessor tomonidan ko'rsatmalar bajarilishini ko'rsatadigan jismoniy manzillarga 
o'tkazish uchun ishlatiladi. Sahifa jadvali jismoniy manzillarda virtual manzillarni ko'rsatish uchun 
yozuvlarni saqlaydi. Har bir dastur dasturi uchun tizimlar uchun barcha tizim yoki alohida sahifa jadvallari 
uchun bitta sahifali jadval bo'lishi mumkin. 
Shunday qilib, ping faylini harakatsiz virtual xotira sahifalarini diskka siljitish va ularni RAMda so'rovda 
qayta tiklash jarayoni sifatida belgilanishi mumkin. Qaysi sahifalarni tanlash kerakligini va qaysi sahifaga 
o'tkazilishi kerakligini va saqlanishi kerak bo'lgan turli xil algoritmlar mavjud. 
Virtual xotirani bajarish uchun juda kam tizimlar segmentatsiya tushunchasidan foydalanadi. Ko'chma 
segmentatsiyada xotira o'zgaruvchan segmentlarga bo'linadi. Segmentning ichiga birlashtirilgan segment 
raqami va ofset virtual manzilni tashkil qiladi. 
Agar protsessor ma'lum bir ma'lumotlar elementi olishni istasa, u birinchi segment (tavsifi) ni aniqlash 
uchun stol segmentidagi segment raqamini qidiradi. Segmentsiya desmenttor segment ichidagi qismlar 
segment uzunligidan kamroq ekanligini va agar to'xtash hosil bo'lmasa, segment topilganligini bilmaydi. 
Agar protsessor asosiy xotirada segmentni topa olmasa, u segmentni o'zgartirish uchun operatsion tizim 
so'rovining uzilishi amalga oshiriladi. Keyin operatsion tizim uzoq vaqt davomida ishlatilayotgan va yangi 
o'quv segmentlariga joylashish uchun qo'chqordan harakatlanadigan qattiq diskka olib boriladi. 
Virtual xotira tashkiloti segmenti 

---

Virtual bo'shliq o'zboshimchalik kattaroq o'lchamdagi - segmentlarning qismlariga bo'linadigan virtual 
xotirani amalga oshirishning yana bir mexanizmi, masalan, jarayon ma'lumotlarini mantiqiy bloklarga 
ajratishga imkon beradi.Jarayon yuklanganda, segmentlarning bir qismi qo'chqorga joylashtiriladi va 
qism diskka joylashtiriladi. Bitta dastur segmentlari qo'chqordagi bardoshli bo'lmagan maydonlarni 
egallashi mumkin. Yuklash paytida tizim tezda segmentning o'lchami (Sahifalardagi sahifalar yaratadi), 
unda segment o'lchami, kirish soni, o'zgarishni o'zgartirish belgisi Har bir segment uchun oxirgi marta 
interval va boshqa boshqa ma'lumotlar uchun ushbu segmentga kirish belgisi. 
Agar virtual manzilning bir nechta jarayonlari bir xil segment bo'lsa, unda ushbu jarayonlarning 
segmentlari jadvalida ushbu segment bitta holatda yuklangan RAMning bir xil hududiga murojaat 
qilinadi. Sagomiya tashkiloti tizimi tizimga o'xshash tizimga o'xshash tizimga quyidagilar kiradi: vaqt 
o'tishi bilan uzilishlar, agar kerak bo'lsa, ba'zi segmentlar tushiriladi, har safar aylanish uchun OG'IR 
QO'LLANMAYDI jismoniy holat jismoniy jihatdan. Bundan tashqari, xotiraga kirish paytida ushbu 
segmentga kerakli turdagi kirish huquqiga ruxsat beriladi. 
Segment Xotira tashkilotidagi virtual manzilni (G, S), u segment raqami va segmentning smenasi 
ekanligini o'z ichiga olishi mumkin. Jismoniy manzil g raqami bo'yicha segment jadvalida topilgan 
segmentning boshlang'ich jismoniy manzilini qo'shib olinadi. 
Xotirani taqsimlash usulining noqulayligi, segmentlar darajasida va sahifani konversiya manziliga 
nisbatan sekinlashtirishdir. 
Agar siz uning ishlashi va tezligini oshirish uchun kompyuteringizni yangilamoqchi bo'lsangiz, unda siz 
RAM modullarini tanlashning qiyin savol tug'iladi. Keling, kompyuterning operatsion xotirasini qanday 
ko'paytirish, shunda muvofiqlik muammosi paydo bo'lmasligi va qo'shimcha gigabaytlar haqiqatan ham 
ishlagan. 
Virtual xotirani sozlash uchun: 

---

Ushbu yo'l "Etti", Windows 8 va Windows 10 uchun muhim ahamiyatga ega, XPda bir xil, xuddi shu 
tizimning xususiyatlari bir xil, faqat tizimning xususiyatlarida siz darhol "rivojlangan" yorlig'ini ochishingiz 
kerak. Virtual xotira sozlamalari oynasida siz almashtirish faylining avtomatik tanlanishini sozlashingiz, 
qo'lda qo'lda yoki funktsiyani o'chirib qo'yishingiz mumkin. 
Dastlabki o'lchamda jismoniy xotiraning 1-15 qismini tashkil etadi (agar sizda 2 Gb tezkor qo'chqor 
bo'lsa, 2-3 gb virtual xotira). 

Maksimal o'lcham - 2 miqdor qo'chqor. 
Bular tavsiya etilgan parametrlar, ammo bitta pastki qism mavjud: agar sizda SSD disk bo'lmasa, lekin 
normal HDD, keyin ajratilgan hajmi parchalanadi. Ishlash nuqtai nazaridan, bu yomon ta'sir qiladi, 
shuning uchun asl va maksimal hajmni tark etish yaxshiroqdir - tezkor xotira modullari 

---

Agar papial fayl allaqachon parchalangan bo'lsa (uzoq vaqt davomida uning hajmi dinamik edi), 
shunchaki uning hajmini o'zgartirish mumkin emas. Senga kerak: 
1. "Peyjer faylsiz" qiymatini o'rnating.
2. Tizimni qayta yuklash.
3. Virtual xotira parametrlarini yana oching va papje fayl hajmini belgilang. 
Siz parchalanmaydigan va kompyuterning ishlashini biroz oshirishga yordam beradigan papjj faylini 
olasiz. 
Flash drayverdan foydalanish 
Siz flesh-diskdan foydalanib, mavjud miqdordagi RAM miqdorini oshirishingiz mumkin. Aslida, u bir xil 
papial fayl, u faqat olinadigan diskda joylashgan bo'lib, u qattiq diskka yukni kamaytiradi. Flash drayveri 
uchun virtual xotirani ko'paytirishga imkon beradigan texnologiyalar tayyor. Bu bir nechta shartlarga 
rioya qilishni talab qiladi: 

Windows 7 o'rnatilgan yoki undan keyin.

---


Tashqi diskdan foydalaniladi (SSD Drive, USB Flash drayveri, SD-karta) 1 gb dan oshadi.

Flash kemasi tezligi kamida 3 Mb / s (barcha zamonaviy miltillovchilar bu ko'rsatkichni osonlikcha etib 
boradi). 
Agar siz Flash drayveridan foydalansangiz, ularning hajmi 4 Gb dan oshadi, keyin uni NTFSda aniqlang. 
Olib bo'lmaydigan diskning optimal hajmi qo'chqorning jismoniy hajmidan 2-3 baravar yuqori bo'lishi 
kerak. Aytaylik, 4 Gb tezkor xotira soat 8-16 Gb ga qadar fleshdiskdan foydalanish maqsadga muvofiqdir. 
1. Olinadigan diskni kompyuterga ulang.
2. Agar Autorun oynasi paydo bo'lsa, "Tizim ishini tezlashtirish" - ni tanlang.
3. Agar Autorun o'chirilgan bo'lsa, "Kompyuter" ga o'ting va ulangan Flash drayverining xususiyatlarini 
oching.
4. "Tayyor Katta" yorlig'ini bosing. 
5. "Ushbu qurilmani bering" ni belgilang va virtual xotirani kengaytiradigan kesh faylini tanlamoqchi 
bo'lgan ovozni belgilang. 
Xulosa: 

---

Operatsion tizimlarning asosiy elementi virtual xotira hisoblanadi. Kichik afzalliklarga ega bo'lgan kichik 
xarajatlar tufayli u juda keng tarqalgan.Ayni paytda zamonaviy kompyuterlar odatda uning ishi uchun 
bitta gigabayt haqida ko'proq foydalanadilar. Odatda, bu hajm Virtual xotirani talab qiladigan samarali va 
tezkor ish dasturlariga etarli emas. Masalan, agar siz bir vaqtning o'zida fotosuratlarni qayta ishlash 
uchun ariza, shuningdek brauzerni yuklab olsangiz, unda bu miqdor etarli bo'lmaydi, shuning uchun 
kompyuter sekinlashadi yoki birining yopilishi Dasturlar yopilishi mumkin. Virtual xotira to'liq 
bo'lmaganida ko'p turli xil dasturlarning bir vaqtning o'zida bir vaqtning o'zida bir vaqtning o'zida ishga 
tushirilishi mumkin emas. Bunday holda, mashina joriy dasturni yangi dasturni ochishni taklif qiladi. 
Virtual xotira Texnologiyalar umumiy xotirani oshirish, manzillar maydonlarini va kompyuterning asosiy 
xotirasini va kompyuterning asosiy xotirasi va ikkinchi darajali saqlash. Hozirgi vaqtda virtual xotira 
texnologiyasi barcha zamonaviy protsessorlar bo'yicha apparatning yordamiga ega. Tashqi saqlash 
moslamalari haqidagi ma'lumotlar joylashgan taqdirda, xotira alohida fayl yoki qattiq diskda maxsus 
qism bilan ifodalanishi mumkin. Shuningdek, almashtirish muddati, virtual xotira (aniqroq, uning 
taqdimoti) yoki papje faylini anglatadi. 
Virtual xotira texnologiyasidan foydalanish sizga quyidagilarga imkon beradi: 

mijoz dasturiy ta'minoti orqali xotirani soddalashtirish;

kompyuterning operatsion xotirasini oqilona nazorat qilish (unda saqlangan xotira hududlari);

bir-biridan olingan jarayonlarni ajratib oling (jarayon monaopolning barcha xotirasiga ega). 
Mana biz virtual xotirani amalga oshirishi mumkin bo’lgan imkoniyatlar bilan tanishdik.