Oqiw materiallari

Ierarxiyalastırılg`anlıq- bul o`z aldına motivasion tarawdag`ı ha`r bir du`ziliw da`rejesinin` qa`siyeti. Birdey dispozisiyalar (motivler, maqsetler) basqalarınan ku`shlirek bolı tez-tez ayda bolıp turadı; basqaları ku`shsizrek boladı, ha`m kemrek a`hmiyetlestiriledi. Ma`lim da`rejedegi motivasion tuwındılardın` a`hmiyetlestiriw ku`shi ha`m chastotasidagi parıqlar ko`p bolsa,motivasion tarawdın` ierarxiyallang`anlıg`ı da joqarı boladı.
Motivler, mu`ta`jlikler ha`m maqsetlerden tısqarı, insan minez-hulqı qozdırıwshıları sıatında, sonday-aq, qızıg`ıwshılıqlar,ma`seleler, tilekler ha`m maqsetler de ko`rip shıg`ıladı. №ızıg`ıw dep, biliw qa`siyetine iye bolg`an, tuwrıdan-tuwrı birdey, sol waqıtta a`hmiyetli bolg`an mu`ta`jlik penen baylanıspag`an, bo`lek motivasion jag`dayg`a aytıladı. Ma`sele ma`lim maqsetke erisiwge jo`neltirilgen ha`reketlerdi orınlawda organizm jen`ip o`tiwi za`ru`r bolg`an tosıqlarg`a dus kelgende payda boladı. Tilekler ha`m maqsetler- bul tezde ju`z beretug`ın ha`m ko`binese bir-birin almastırı turatug`ın, ha`reketti orınlaw sharayatlarının` o`zgeriwlerine juwap beretug`ın motivasion sub’ektiv jag’day.[g`]
İnsan minez-hulqı motivasiası sanalı ha`m sanasız bolıwı mu`mkin. Bul insan minez-hulqın basqaratug`ın ayrım mu`ta`jlik ha`m maqsetler insan ta`repinen an`lanıwın, al basqalarının` bolsa an`lanbawın bildiredi.
Sonday etip, motivler an`lang`an ya`ki an`lanbag`an bolıwı mu`mkin. Shaxs



4. Motivlerdin` tu`rleri
Tu`rli ka`sip iyeleri iskerligi motivlerim u`yreniwde motivler xarakterin biliw ha`m olardı ozgertiw ma`selesi a`hmiyetke iye. Sonday motivlerden biri ha`r tu`rli iskerlik tarawlerında a`wmetke erisiw motivi bolıp, bunday teoriyanın` tiykarshıları amerikalı alım D. Makklelland, D. Atkinson ha`m nemis alımı X. Xekxauzenler esaplanadı. Olardın` pikirinshe, adamda tu`rli jumıslardı orınlanıwın ta`minlewshi tiykarınan eki tu`rdegi motiv bar: a`wmetke erisiw motivi ha`mde a`wmetsizliklerden qashıw motivi. Adamlar da ol yamasa bul iskerliklerge kirisiwde qaysı motivke jo`neltiriliwine qaray parıq qıladı. Ma’selen, tek a`wmet motivi menen isleytinler aldınnan isenim menen sonday jumıs baslaydı, qanday jol menen bolsa da jen`iske erisiw olardın` en` joqarg`ı maqseti boladı. Olar ele jumıs baslamay turıp, jen`isti ku`tedi ha`m sonday isti a`melge asırsa, adamlar olardın` ba`rshe ha`reketlerin maqullawların biledi. Bul jolda olar tek o`z ku`sh ha`m imkaniyatların, ba`lki ba`rshe sırtqı imkaniyatlar- tanıs-bilisler, qarjı kibi faktorlardan da paydalanadı.[a`]
Basqasha minez-hulqtı a`wmetsizlikten qashıw motivine tayang`an shaxslarda ushratıw mu`mkin. Ma`selen, olar birinshiden maqtawlı, jumıstı baslawdan aldın ne bolsa daa`wmetsizlikke ushramawdı oylaydı. Sol sebepli olarda ko`birek isenimsizlik, jen`iske erisiwge isenimsizlik, pessimizmge jag`day ushırasadı. Sonın` ushın bolsa kerek, aqır-aqıbet olar ba`ribir a`wmetsizlikke ushırap, «o`zi hesh a`wmetim ju`rispegen adamman-da» degen sheshimge keledi. Eger birinshi topardag`ı shaxslar bir jumıstı a`wmetli tamamlag`annan son`, ko`terin`ki ruh penen ekinshi jumısqa kirisse, ekinshi topar wa`killeri ha`r qanday jumıstı juwmaqlag`annan son`, onın` na`tiyjesinnen qat’iy nazar, ruwxıy tu`skinlikke tu`sip qaladı ha`m qıynalıw sezimi menen basqa jumısqa kirisedi. Bul jerde talapshan`lıq degen sıpattın` ornı u`lken. Eger a`wmetke jo`neltirilgen shaxslardın` o`zine qoyılg`an talaplar da`rejesi de joqarı bolsa , ekinshi topar wa`killerinin` talapları kerisinshe pa`s boladı. Bunnan tısqarı ha`r birimizdegi o`zimizge real qa`biyletler haqqındag`ı pikirlerimiz de usı motivlerdin` iskerliktin` ornına ta`sir ko`rsetedi. Ma`selen, o`zindegi qa`biyletke isengen adam ha`tte a`wmetsizlikke ushırasa da, onshelli tu`skinlikke tu`speydi, kelesi sapar ha`mmesi jaqsı bolıwına isenedi. %zine isenbeytin adam o`zine berilgen kishkene eskertiw yamasa qaralaw da ju`da` u`lken ruwxıy azap penen qayg`ırıp bastan keshiredi. Onın` ushın da shaxstın` ol yaki bul sharayatta qayg`urıw sıpatı da ma`lim ma`nide motivler xarekterin belgileydi.³⁰
Sonday etip, motivlar du`zimi tikkeley shaxstın` miynetke, adamlarg`a ha`m o`z-o`zine qatnaslarda kelip shıg`adı ha`m onın` xarekterlik qa`siyetlerin de belgileydi.
Onın` ha`r birimizde real sha`rt-sharayatlarda ko`zge ko`riniwin qandayda bir juwapkershilikli jumıs aldında o`zimizdi tutıwımız ha`m a`wmetlerge erisiwimiz menen bahalawg`a boladı. Ma`selen, juwakershilikli imtihan tasırıw prosessin alayıq. Ayrım talabalar imtihan aldınnan qattı qayg`ıradı, ha`tte qorqadı da. Olar ushın imtihan tasırıh ju`da` u`lken ma`sele. Basqalar bolsa bul sharayattı basıqlıq penen bastan keshirip, ishinen ta`shwishlenip atırg`an bolsa da , bunı basqalarg`a sezdirmeydi. Ja`ne u`shinshi topar wa`killeri bolsa ulıwma arqayın bolıp, sira` da ku`yibeydi da. Ta`biiy, usıg`an sa`ykes halda, ha`r bir topar wa`killeri jumıslarının` jen`isi ha`m iskerliktin` ta`siri ha`r tu`rli boladı. Bug`an ha`r bir shaxstın` dawagerlik da`rejesida ta`sir qıladı. Dawagerlik da`rejesi joqarıraq bolg`anlar bilgen-bilmegenin da`lilewge ha`reket etse, a`ne sonday da`rejesi pa`sler bar bilgeninde aytıp bere almaydı, ja`ne mug`a`llim menen tartıspaydı da.