Oqiw materiallari

Transpersonalagiyaliq psixologiya.
Transpersonalagiyaliq psixologiya zamanago`y psixologiyadag`i en` jan`a bag`darlardan biri. O’z-o’zin aktuallashtiriwh boyinsha Abraxam Maslovning isi: ol o’zinin` itibarin o`zining shaxsiy tajribesine tiykarlanip o’tkergen. Biz neni oylawimiz, o’zimizdi qanday seziwimiz, halatimizdin` o’zgeriwi bulardin` barlig`i transpersonalagik psixologiyanin` bir bo`limi. Bul halatlar insan kushli stress ha`m hayajonda bolg`an paytda ju`zege shig`adi. Olar ko’binese uyqu yaki teren` konsentratsiya waqtinda payda boladi. Olar sirtqi ta’sir, belgili bir narkotik qurallar, diniy isler, yoga ha`m meditatsiya jollari arqali eksperimental ta`rizde shaqiriladi.
Kognitik psixologiya. Bulda zamanago`y psixologiyanin` jan`a mekteplerden biri. Ol intellektualizm natiyjesinde payda bolg`an insaniyat qabiletleri ha`m atirap ortaliqqa maslasiwi jasaw ushin gu`resiwdi uyretiwshi bag`dar. Bul bag`dardin` baslang`ish negizi gestalistlar pikirlerine barip taqaladi.<sup>4</sup>
This new school of contemporary psychology is the result of the wave of intellectualism demonstrating faith in the higher cognitiveabilities and capacitiesof human beings for his adaptation to his environment and struggle for perfection. The roots of this psychology may be discovered in the cognitive outlook of the gestalists who advocated an overall mental functioning by bringing the idea or Gestalt and insight in place of a molecular and mechanistic approach for the study of human behaviour.
Kognitik psixologiya insaniyat oylawi, eslewi, so`zi, rawajlaniwi, qabil etiwi siyaqli qa`siyetlerin u’yrenedi. Kognitiv psixologiya bixevioristlar bag`darina qarama qarsi turadi.
Solay etip, Kognitik psixologiya ruhiyat mexanizminin` islew dizimin tusindirip beredi. Bul dizimde barliq ta’sirler, a`tirap-ortaliq ta’sirinen kelip shig`adi.
Geshtaltpsixologiya.
Amerikada strukturalizm ha`m funksionalizmge qarsi bolg`anlar shegarasiz edi. Germaniyada bixeviorizmnen aziraq pariq qiliwshi jan`a geshtaltpsixologiya atli mektep ashildi.⁵
Bul mekteptin` en` belgilileri: Vertgeymer (1890-194q), Koffka(1886-1941),Volpa`ng Keler(1887-1967) ha`m Kurt Levin (1990-1947). Geshtalt so’zi nemisse at bolip Geshtalttin` inglisshe tarjimasi “Konfuguratsiya” yaki apiwayi qilip “pu`tinlik”. Sonin` ushin geshtalt-psixologiyasi atomistik ha`m molekulyar jandasiwlarg`a qarsi tura aladi. Bunin` menen birgelikte insan quramali bo`leklerdin` kolleksiyasi yaki element qilip emes buyumdi bu`tin qabil qiladi. Geshtalt-psixolog , seziwler yaki qabil etiw ma’nisi ha`r dayim uliwma vaziyat penen baylanisli. Solay etip, Gestalt-psixologiya sharayatti strukturalaw(kesimlerga ajiratiw), funksiyalawdan ibarat bolgan ilmiy psixologiyag`a qarsi shiqdi. Sonin` ishinde, ol bul dizimnin` du`zilisine “gerbish ha`m quyma”, o’z-ara baylanisiwg`a olardi kesimlerge “gerbish” ajiraliwina qarsi shiqti ha`m olar haqqindag`i tu`siniklerdi ashinarli jag`day dep esaplag`an.⁶