Oqiw qollanba

 
8-tema: Erler shashtárezlik jumıslarında qollanılatuǵın shiyki zatlar 
Shashtárezlik xızmetiniń barlıq túrleri klientti kútip alıwdan baslanadı. Naǵız ózi waqıtta 
usta menen klient ortasında baylanıs ornatıladı hám odan keyin ámelge asırilatuǵın jumıslar 
qanday barıwın anıqlap beredi. Ustaning ıskerlik keyipi, jumıstıń sapası, xizmet kórsetiw 
mádeniyatı, klientler safining keńeyiwi, birinshi ornatılǵan baylanısqa baylanıslı boladı. 
Jumısqa tayarlanıw hám jumıstı juwmaqlawǵa - klientke tikkeley xizmet kórsetiw ámelleri 
menen baylanıslı bolmaǵan barlıq jumıslar procesi kiredi. 
Shashqa forma beriw, sonday-aq, shashtı taraw, shash hám saqal alıw, boyaw, túrmeklash, 
shashtı juwıw jumısları tiykarǵı processga kiredi. 
Jumıs penenjayın tuwrı tayarlaw jumıs penennatiyjeliliginiń asıwına hám xizmet kórsetiw 
mádeniyatınıń dárejesine tásir kórsetedi. 
Bunda kerekli ásbap -úskenelerdi názerden keshirip, qolay etip jumıs penenstoliga 
jaylastırıw, taza súlgi hám prostınyalardıń shayligini támiyinlew kerek. Íssı suw, dezinfeksiya 
qospaları, átir-upalar hám ximiyalıq qurallardıń jetkilikli bolıwın támiyinlew jumısları ámelge 
asıriladı. Páki, qayshı hám basqa qirquvchi ásbaplardı qayrash, dezinfeksiya qılıw, kerek bolsa, 
almastıriletuǵın tıyıqlardı jańalaw da sol processga kiredi.
Ádetde, ishda kóp qollanılatuǵın tiykarǵı ásbaplar jumıs penenstolining ońında, alıp 
isletiwge qolay jayǵa qóyıladı.
Er adamlar bóliminde isleytuǵın ustalardıń ásbap -úskeneleri 
hám úskeneleri kóbirek bolǵanlıǵı sebepli, tiykarǵı jumıs 
penenstolidan tısqarı qasımcha - dóngelekli járdemshi arava 
bolǵanı jaqsı. Bul stolchaga spirt qospası, dezinfeksiya qospası, 
paxta, shıyshe ıdısqa salınǵan vodorod qıshqılanıwı, párdaz 
suyıqlıǵı, odekolon, shampun, upa sıyaqlı párdaz buyımları 
qóyıladı. 
Eger jumıs penenstoliga jaylastırılǵan bas penenjuwıw 
úskenesi bolsa, álbette, átir sabın bolıwı shárt. Shashtárez hár bir 
klientke xizmet kórsetiwden aldın klienttiń kózi aldında bas 
penenjuwıw úskenesin gel sabın menen juwıp jiberiw kerek. 
Ustaning jumısı, ılajı bolǵanınsha, klienttiń talabın qandırıwı 
kerek. Onıń ushın jumıstı tuwrı shólkemlestiriw zárúr. Er adamlar 
bóliminde klientler kóbeyip ketsa, aldınan gezekke jazıp qoyıwdı 
shólkemlestiriw kerek. Gezekke jazıwdı ustaning ózi júrgizedi. Ustaning 60% klientlerine 
gezekke jazıw boyınsha xizmet kórsetiwse, 40% tikkeley náwbette turǵanlarǵa xizmet kórsetiwdi 
támiyinleydi. Gezekke ámel etiwdi basqarıwshı qadaǵalaw etip turadı. Ol jumıstıń túri, 
quramalılıǵı hám bahasın da esapqa aladı. Ustaning túrmeklash, boyaw sıyaqlı quramalı jumısları 
da atap kórsetiw dápterine jazıp barıladı. 
Usta klientke sapalı hám materiallıq xizmet kórsetiw ushın juwapker esaplanadı. Jaqsı 
nátiyjege erisiw ustaning kásip uqıpı hám qolay ortalıq jaratılıwmasına baylanıslı. Ustaning sırtqı 
kórinis, ásbaplardı tuwrı tańlawı, sanitariya talaplarına tuwrı ámel qılıwı hám mámile mádeniyatı 
klienttiń isenimin asıradı. 

---

13 
Usta jańa úrp bolǵan shash formalarınan xabarlı bolıwı menen birge, klienttiń qálewin de 
esapqa alıwı kerek. Onıń ushın usta turaqlı túrde arnawlı ádebiyatlardan paydalanıwı, úyreniwi, 
mamanlıǵın asırıwı, názik didli bolıwı, sonıń menen birge, shegaradan chiqmasligi kerek. Ol 
barlıq túrdegi shash formaların orınlaw, shash alıw, boyaw, ıssılıq hám ximiyalıq keptiriw 
usılların joqarı dárejede ámelge asırıwı zárúr.
Usta jumıs penenjayınıń tártipligine, ásbap -úskeneler, prostınya hám súlgilerdiń shayligiga 
juwap beredi. Sebebi jumıstıń sapası kóp tárepten áne soǵan da 
baylanıslı. 
Miynetke 
aqsha 
tólew 
sistemasınıń tuwrı dúziliwi de jumıstıń 
jaqsı barıwına tásir kórsetedi. Tikkeley 
ustaning ózi klientten pul alatuǵın 
bolsa, baha óz-ara kelisimi maqul. 
Ustaning kún dawamında islegeni hám 
rejani atqarganini sáwlelendiriwshi 
kórgezbeli málimleme bolıwı kerek. 
Prostınya klienttiń kiyim-keshegin shashtıń qırılǵan 
talshıqlarınan qáwipsizlik etedi. Prostınya mudami galstuk 
salfetka menen birge isletiledi. Aldın klienttiń jaǵaları arasına 
hám galstuk salfetka o'raladi, odan keyin iyakning astıǵa shekem 
prostınya o'raladi. Usta klienttiń arqa tárepinde turıp, 
prostınyanıń shep uchi ońın moyin astına basıp turatuǵın etip 
oraydı. Bas penenturǵan oń uchi bolsa prostınyanıń shep tárepi astına qistiriladi. Bunda klienttiń 
moynın siqib qalıwı yamasa buklangan jayları qopal bolıwına jol qoymaw kerek. 
Prostınyanı sonday oraw kerek, odan aldın oralǵan galstuk salfetka qırları kórinip turıwı 
kerek.
Prostınyanı qorshap bolǵandan keyin salfetka qırı prostınya 
oralǵan jayınıń ústine burılıp, sonnan keyin moyinge azraq upa 
sepilib, arasına juqa etip, titilgan paxta jaylastırıladı. Bulardıń 
barlıǵı, qırqılǵan shash talshıqları, klienttiń jaǵa arasından ko'ylagi 
arasına túspewligi ushın etiledi. Jumıs penentawsılǵannan keyin 
moyin degi mayda shashlar jańa salfetka járdeminde alıp taslanadı. 
Páki menen shash alınǵanda moyinge upa sepilmaydi. Er 
adamlar bóliminde shashqa fenda forma berilip 
atırǵanda prostınya yechilib, jelkesine plash 
yamasa taza súlgi tastap qóyıladı. 
Saqal alıwda bolsa tek salfetkadan paydalanıladı. Bir salfetka otırǵıshdıń 
bas penensuyaydigan bóleginen tastap qóyılsa, ekinshisine bir klienttiń moynı 
qorshap qóyıladı. Onıń bir uchi yoqaga qistiriladi. Salfetkaning bir uchi shep 
tárepke qistirilgandan keyin ortası 90° bukilib, ońǵa qistiriladi. 
Er adamlar bóliminde kalta shashtı boyawda klient jelkesine qosımsha 
súlgi taslanıp, onı boyawdan qorǵaw ushın ústinde polietilen shúberek menen 
jabıladı. 
Er adamlar bóliminde súlginen, tiykarınan, bas penenjuwıw, boyaw, buyra qılıwda 
paydalanıladı. Mayda shashlardan tazalaw ańsat bolǵanı ushın, paxmoq súlgilerden kóre katek 
forma daǵı súlgilerden paydalanǵan ábzal. 
Qurigan shashtı tarab jiberiwde er adamlar jelkesine jasalma matodan tayarlanǵan prostınya 
tastap qóyıladı. Bul prostınya klient terisiga tegmasligi ushın odan bir neshe márte paydalanıw 
múmkin. 
Shashtı boyaw hám buyra qılıw ushın tayarlanıw jumısları bir shekem kóbirek waqtın talap 
etedi. Qarıwmani tuwrı tayarlaw shashtıń ózgesheligi, onıń dúzilisin anıqlaw, qarıwmaning 
shashqa qanday tásir etiwin ámelde sınap kóriw hám taǵı basqalardan ibarat. 

---

14 
Shashtárezlikte isletiletuǵın sózlerdiń mánisin anıq biliw ayırım ámellerdi tuwrı orınlawǵa 
úyreniwde járdem beredi. Shashtı taraw hám tazalawdıń mánisi de atqarılatuǵın ámellerdiń hár 
túrlı ekenliginen dárek beredi. 
Shashtı taraw shash menen baylanıslı bolǵan hár qanday jumıstıń baslanıw procesine kiredi. 
Shash taraw klienttiń shálkes shashların ósiw baǵdarına qarata tarab, tegislep alıw bolıp 
esaplanadı. Eger shash daslep jaqsılap tarab alinbasa, olardı bigudiga yamasa tayaqchalarga 
qorshap keptiriw hám de boyaw da qıyınlasadı. 
Shash daslep taralganda tishli taraq isletiledi. Sonıń menen birge, tikenli taraqta taragan da 
maqul. Jumsaq rezina kópshikchali taraqlar bul jumıstıń klientke awrıw jaǵımpazlı túrde 
atqarılıwın támiyinleydi. Juwılǵan, hól hám názik shashlardı qamtımlarǵa ajıratıp taraw kerek. 
Ximiyalıq usılda boyalǵan hám uzaq múddetke túrmeklangan shashtı yuvgandan keyin taraw 
ushın aldın jumsatılınǵan suwda shayıp jibergen maqul. Shash yuvmasdan o'raladigan bolsa, suw 
yamasa arnawlı qospanı shashqa paxta yamasa búrkegish menen sebiw kerek. Sonda tuwrılanǵan 
shash qamtımınıń forması buzilmaydi hám jumıs penenańsatlashadi. Oǵırı shálkesip ketken 
shashlar bolsa tarawdan aldın bólimlerge bolıp alınadı - aldın qaq ortasından tuwrı etip parq 
ashıladı, keyin tóbe oram arqalı bir qulaqtan ekinshi qulaqqa qaray taǵı parq ashıladı. Keyin hár 
bólegin bólek oram etip taraw jetkilikli. Shash qansha kem shálkesgen bolsa, bólimler sanı da 
kemrek boladı. 
Shashtı tarab jayıw ámeli, shashtı qurıtıp bigudilardan tek etilgennen keyin ápiwayı taraq 
yamasa sabınlaǵıshlı taraq járdeminde yoyib jiberilip, shash formasına úrpeygen hám tábiy 
kórinis penenberiw ushın atqarıladı.